کیوکوشین کای کاراته ، آشنائی بیشتر با کیوکوشین کای و کیوکوشین کان Kyokushin
کيوکوشين و کاتا
کاتا مجموعه اي از حرکات و تکنيکهاي تهاجمي و دفاعي است که به شکل نوعي رقص موزون به نظر ميرسد. وقتي يک کاتا به خوبي اجرا ميشود در واقع نظم دروني و هنر اجرا کننده را نشان ميدهد.
کاتاها به وسيله اساتيد بزرگ کاراته طراحي و ابداع شده اند تا با تمرين مدام، کاراته کا را قادر سازد در يک زمان با هشت حريف مبارزه کند.البته بدون به هم خوردن تعادل لازم و حالت بدن تا به راحتي بتواند ضربات فلج کننده يا کشنده را به حريف وارد کند.
در مسابقات هر کاراته کاي حرفه اي بايد توانايي نشان دادن مفهوم و معني هر حرکتي اعم از يک ضربه داچي يا تنفس را دارا باشد.
يک کاتا روي خوب کسي است که بتواند با کيفيت عالي اجراي ضربات و حرکت اين پيام را به داوران منتقل کند که او چقدر خوب و حرفه اي کاتا را اجرا کرده يا در واقع مبارزه کرده است.
کاتا در ميان اولين آموزش هاي هر شخصي در کلاس کاراته مي باشد. بزرگترين عامل در تشخيص ميزان مهارت واقعي يک کاراته کا چگونگي اجراي کاتا توسط اواست .
توانايي يک سن سي درياد دادن (آموزش) هنر کاراته در حقيقي ترين شکل آن دارا بودن شاگرداني است که کاتا را خوب و در سطحي عالي اجرا کنند.
يک هنرجوي کاراته مي پرسد؟ براي چه بايد کاتا ياد بگيريم؟
يک سرباز ميپرسد؟ براي چه ما بايد رژه برويم؟
استاد مي گويد:در طي آموزش خواهيد فهميد چرا؟
کاتا :
کاراته تمام وضعيت و چگونگي خود را از کاتا مي گيرد و بي توجهي نسبت به کاتا به اين معني است که هنرجو هيچگونه ارزش و جايگاهي را در کاراته به دست نياورده است. کاتا در شکل ظاهري مبارزه خيالي با دنياي غير واقعي است.اجراي يک سري حرکت شامل ضربه دست_ پا دفاع با داچي هاي مختلف در جهتها و حالتهاي متفاوت است
کاتا يکي ازارکان مهم کاراته است که دستيابي به معناي رواني و فکري يک مبارزه صحيح و تمرکز فکر و تقويت مفاصل و ماهيچه ها براي بيشترين کارائی فيزيکي شخص و پرورش انعکاسهاي سريع حرکتي وافزايش توانائي هاي واکنش لحظه اي در موقع دفاع از خود را به هنرجو نشان مي دهد .
ابعاد فيزيکي کاتا:
خيلي از ماهيچها و تاندونهاي مفاصل در حالتهاي عادي در اثر نداشتن بار اضافه مورد پرورش و تقويت قرار نمي گيرد ولي در هنگام اجراي يک کاتا به شکل صحيح و اصولي خود اين قسمت از اعضاي بدن تحت فشار قرار گرفته و تقويت مي شوند.چون اساس فن مبارزه بر پايه حرکتهاي سريع و واکنشهاي ناگهاني است از اينرو يک کاراته کا بايستي توانائي انقباض لحظه اي عضلات بدنش را داشته باشد.که به طور اصطلاح اين اصل را در کاراته به نام اصل نرمي به سختي (گوجوريو) مي نامند و يکي از راههاي بسيار مهم براي تقويت وملکه کردن آن در نظام بدن وضمير ناخودآگاه يک کاراته کا تمرينات مکررومرتب کاتا مي باشد.اجراي کاتا علاوه بر پياده کردن يک نظم وانضباط دررفتارهاي بدن باعث تمرکزذهن برروي فکري خاص وتقويت ناخودآگاه نيروي مغزي وانسجام ان ميگردد.چون هرکاتا در جهتهاي مختلف و زواياي مختلف تکنيک وديد انجام مي گيرد.از اينرو واکنش بدن وذهن را نسبت به چرخش درزواياي گوناگون واجراي سرعت تکنيک تقويت کرده وضمير ناخودآگاه ذهن به جهتها وزاويه هاي متفاوت اشنا شده و خو مي گيرد که اين آشنائي ضمير ناخودآگاه نقش بارزي دردفاع وحمله يک مبارزه بازي ميکند.ديگراينکه چون اجراي هرکاتامستلزم دقت وياداوري حرکت درجهت درست واجراي تکنيک صحيح ميباشد ازاين رو به ذهن فشار وارد می آورد ونيازبه تمرکزودقت زيادي دارد.اين تمرکزمداوم ذهن برروي فکرخاص(همان کاتا) به هنگام اجراي کاتاموجب تقويت وپرورش حواس مغزي شده وتمرين بسيار بسيار شايسته اي است براي پروراندن قدرت تمرکزذهني.تمرکزيکي از اصول اوليه کاراته مي باشد.مثلي است معروف که مي گويند هنگام اجراي کاتا اولأ باشخص اجراکننده صحبت نکنيد تا تمرکزش بهم نخورد وثانيأ اينکه شخص کاتارونده بايستي انقدرتمرکزذهن داشته باشد که به هيچ عنوان حتي اگر صدايش کنندنشنود وازحال روحاني کاتاخارج نشود.همانطورکه ما عضلات بازويمان مرتب ومکرر با زدن زوکي قوي مي کنيم. تمرکزمداوم نيروي مغزي برروي فکري خاص در ذهن نيز به هنگام اجراي کاتا باعث پرورش وافزودن بر توانايي نيروي فکري وذهن ما مي گردد و همچون مطالعه که انديشه را مي پرورانند موجب تقویت نيروي مغزي مي گردد.
موضوعاتي که هنگام اجراي يک کاتا بايستي مورد توجه قرار گيرند واصولأ کاتا به خاطرتقويت و پرورش آنها پايه ريزي شده است عبارتند از:- تنفس
- زمانسنجی
- فاصله
- سرعت وقدرت( نرمي به سفتي )
- عکس العمل هاي کيمه ( تمرکز همه نيروها در يک نقطه )
- زان شين ( تمرکز نگاه يا هوشياري تا اخرين لحظه در برابر حريف)
- مرکزثقل
ريتم وآهنگ هرکاتا، ديد، کياي - هدف گيري يامنظور هرتکنيک بااحساس.همانگونه که يک هنرپيشه موقع اجراي نقش دريک فيلم يا نمايش حس آن نقش را ميگيرد و انچنان طبيعي و واقعي به ايفاي نقش مي پردازد که تماشاچي آن بازي گر را واقعي مي پندارد و در واقع اين هنر بازيگر است که اتن حس را از درون خود توسط نمايش به درون بيننده منتقل ميکند وهرچه بازيگري در اجراي نقشي باتجربه تر وازموده تر باشد ان احساس زودتر وراحتتر به تماشاچي راه ميآبد.
اين وضعيت در باره يک کاراته کا نيز صادق است کسي که کاتا اجرا مي نمايد بايستي انچنان حسي موقع اجراي کاتا به خود بگيرد تا بتواند معني ومفهوم هرتکنيک يا منظور از هر حرکتي را به راحتي به بيننده القاع کند پس اول خود مي بايد اجراي واقعي هر کتنيکي را احساس کند وهدف گيري درستي را از خود نشان دهد. به عنوان مثال اگر قرار است تکنيک موروتواچي اوکه را اجراکند بايستي بداند اين تکنيک براي چه وبه چه منظور اجرا ميشود وهدف ازاجراي ان چيست وحالت اجراي واقعي آن چگونه است. زاويه دست وبدن وقدرت دست چقدر وچطور است.
درکاتا انواع داچي ها (داچی= طرز ایستادن) تمرين شده وشخص کاراته کا درآن داچي تبحر کافي پيدا مي کند براي تمرين هر کاتا ابتدا چهارچوب اصلي کاتا داچي ها وتعادل وحرکت برروي داچي ها واجراي صحيح تکنيک تمرين ميشود وبعد ازچندي که شخصي مهارت کافي در صحت کامل اجراي تکنيک و تعادل بدني را بدست آورد.ميزان قدرت و سرعت لازم اجراي هر تکنيک را بايد افزايش داد . تا زمان اجراي آن تکنيک به حداقل ممکن برسد .
بايد بدانيد هرتکنيک يا دفاع يک زمان مشخصي در ماهيت وجودي اش دارد. هر کاتا داراي يک مفهوم معنوي است يعني اينکه مبتکر وابداع کننده ان قصد داشته انديشه ونيت وهدف خاصي راکه در ذهن داشته بيان کند.پي بردن به ان مقصود ذهني يکي از اهداف کاتا رومي باشد به اين شکل که کاراته کا علاوه برتوانايي کسب مهارت در مجاري فيزيکي صحيح واصولي کاتا بايد بتواند به آن نيروي فکري وذهني مقصود نيز دسترسي پيدا کرده و در بيان معنوي کاتا نيز تبحر و توانايي پيدا کنند
کاتا تمريني از يک سلسله حرکات از پيش تعيين شده است و آن نوعي تمرکز متحرک است يک کاراته کا هنگامي که يک کاتا را در حدي مقبول وتکامل يافته انجام ميدهد.در حين اجراي تکنيکهائي که قبلاٌ طرح ريزي شده و در يک چهار چوب مشخصي اجرا ميشوند. به نيت انجام هر حرکت تمام عضلات خاص آن حرکت را تحت کنترل دارد اين کنترل عضلاني با انجام حرکات نرم و حرکات سخت زماني بدست مي آيد که بدن در صحيح ترين حالت خود قرار گيرد.حرکتهاي نرم زماني خوب و دقيق اجرا مي شوند که عضلات در حال انبساط (شل) قرار داشته باشد، حرکتهاي نرم در مواقع نياز اوليه فنون سرعتي هستند يعني اجراي تکنيکهاي سرعتي احتياج به عضلاتي منبسط و مفاصلي بسيارنرم دارند
بسياري از تکنيکهائي که در کاتاها اجرا ميشوند ماهيتي سرعتي دارندلذا بسيار نرم و با عضلاتي منبسط اجرا مي شوند.حرکات سخت برعکس حرکات نرم براي اجرايشان لازم است عضلات بطور کامل منقبض باشند .که پايه اصلي تکنيکهاي تمرکز يا کيمه دار هستند که حداکثر قدرت و انقباض عضلات هنگام اجرا در آن لازم است. خيلي از حرکتهاي کاتاها نيز بر اين پايه استوار است البته در بعضي کاتاها هر دو نوع تکنيک وجود دارد ولي در بعضي کاتاها بيشتر تکيه يا توجه روي يکي از دو تکنيک با عضلات منقبض يا منبسط مي باشد.
البته براي تمرين کاتا بايستي يک هنرجوي کاراته ابتدا يک کاتا را با استفاده از حرکات نرم وعضلات منبسط به درستي و دقت لازم انجام دهد و پس از اين مرحله ميتواند آغاز به تمرين کاتا با حرکات تمرکزي و انقبض کند به اين معني که ابتدا همه تکنيکهاي کاتا را با تکيه بر اجراي منبسط عضلات انجام دهد (نرم) پس از آن تکنيکهاي منقبض را محکم و قدرتي تمرين کند يعني هر تکنيک را با سرعت و قدرت لازم اجرا کند
تا اين که بتواند در انتقال از تکنيک نرم به سخت تجربه کافي بدست آورد يعني قادر به اجرا حرکات نرم به سخت در حد عالي بشود در جاي مورد نياز سرعت کافي و مطلوب داشته باشد در جائي ديگر تمرکز و کيمه قوي و لازم کم کم در گذر ساليان به پايه هاي از اجراي کاتا ميرسد که بدنش آگاهي پيدا مي کند.يعني هنگامي که مي خواهد حرکتي انجام دهد ديگر نيازي به فکر کردن ندارد و تکنيک به خودي خود و با دقت و سرعت لازم اجرا ميشود و آنگاه وقتي به اين پايه مي رسد فکر و جسمش همانند يک واحد يکپارچه عمل ميکنند و تمام حرکات انجام شده يک کاتا در اين سطح در اصل تبديل به يک واکنش توام فکري - جسمي ميشود.
بهترين روش براي يادگيري يک کاتا عبارت است از :- 1- حرکت پاها و چرخشها را بياموزيد.
- 2- حرکت دستها را ياد بگيريد.
- 3 -حرکات پاها و دستها را تواماٌ ياد بگيريد.
- 4 -بتدريج روشهاي تنفش (دم و بازدم) تمرکزها را در هر قسمت کاتا بياموزید.کاتا را تکميل و به حد کمال برسانيد.موقع کياي را ياد بگيريد.
- 5 -در هر بار تمرين حد اقل سه بار پشت سر هم يک کاتا را اجرا کنيد.
بعد از يادگيري يک کاتا به چند روش ميتوان روي آن کاتا تمرين کرد.- 1- کاتا را بدون تکنيکهاي دست فقط حرکتهاي پا و داچي ها را انجام دهید.
- 2- بدون حرکت در حالت ايستاده فقط تکنيکهاي دست را اجرا کنيد.
- 3- کاتا را با چشم بسته و دقت کامل اجرا کنيد.
- 4- چشمها را ببنديد و کاتا را در ذهن خود اجرا کنيد.
- 5- کاتا را به صورت قرينه اجرا کنيد.
- - کاتا را از آخر به اول اجرا کنيد.
- 7- کاتا را با سرعت بسيار کم مانند فيلمي که کند نمايش مي دهند اجرا کنيد ولي کامل و دقيق و اصولي (اسلو موشن)
در صورتي که به صورتهاي فوق تمرين مي کنيد يک در ميان يک بار کاتا را کامل اجرا کنيد.
در کليه حالات کاتا سعي کنيد روي حرکتها و زاويه ها و تکنيکها فکر کنيد .تلاش کنيد پي به مقصود و منظور هر فن (به اصطلاح بونکاي آن) ببريد.استقرار صحيح داچيها جهت ها و ديد را موشکافانه برسي کرده و تجزيه تحليل کنيد.عيوب خود را به اين طريق ميتوانيد برطرف کنيد.
جلوي آينه کاتا اجرا کنيد تا بهتر و کاملتر بتوانيد نقصهاي خود را بررسي کنيد. از يک دوست خواهش کنيد تا کاتاي شما را ببينيد و نظر دهيد.
هنگام اجراي يک تکنيک تصور کنيد که آنرا در عالم واقع روي بدن يک حريف حقيقي انجام ميدهيد.- کاراته به ترتيب عبارت است از :
- 1- کيهان
- 2- کاتا
- 3- کميته
يعني مقدمه کاتا کيهان است و مقدمه کميته کاتا در واقع اگر کيهان خوب تمرين کنيد کاتاي خوب خواهيد زد و اگر کاتا را خوب اجرا کنيد قادر به انجام کميته عالي خواهيد بود.
کاتا بايد حس شود و کم کم با گذشت زمان توسط ادراک يک کاراته کا جذب شود.استادان کاراته هيچ گاه سعي نداشتند با يک مشت کلمات کسي را وادار به درک و احساس چيزي کنند. بلکه همواره تلاش مي کردند تا تماشاگران خود را در يک شرایط عملي و ملموس و با ايجاد انگيزه رواني آماده پذيرش مطالب کنند.
سبکهاي گوناگون، کاتا هاي مختلفي دارند اين نکته را نيز بايد توجه داشت که يک سلسله حرکات و تکنيکهاي ويژه و مشخص زماني کاتا ناميده ميشود که بتوانند حالت رواني و فکري خاصي را در کاراته کا پديد آورند و يک هدف و منظور را دنبال کنند.
به هرحال چون آموزش کاتا مستلزم دقت و صرف وقت زيادي است از اينرو مربيان و استادان فن بايستي نسبت به يادگيري و مطالعه جزئيات آن زحمت فراواني را متحمل شوند تا بتوانند به خوبي از عهده تعليم کاتا بر آيند .هر کاتا با کاتاي ديگر موارد زيادي اختلاف و مشابهت دارند.يعني در مجموع مفهوم هر کاتا با ديگري متفاوت است همانگونه که اسم هر کاتا و معني آن نمايانگر اين تفاوت ميباشند معمولا اساتيد بزرگ علاوه بر يادگيري کاتا هاي گوناگون در يک يا دو کاتا تجربه و مهارت فوق العاده اي پيدا ميکنند که همين امر موجب مي شود در هنگام اجراي آن کاتا که شخصاٌ علاقمند هستند به زيبائي شگرفي دست پيدا کنند.
البته با وجود تفاوتهاي عنوان شده همه کاتاها در چند چيز مشترک هستند.
- 1- مراسم آغازين کاتا
- 2- اجراي دقيق کاتا.
- 3- مراسم پاياني کاتا.
1- در هنگام شروع کاتا بابستن چشمها و جمع کردن دستها و پاها در چند ثانيه به حالت تمرکز فرو ميروند و سعي مي کنند ارتباط خود را با دنياي پيرامون قطع نمايند.يعني همه حواس مغزي خود را متوجه اجراي کاتا کنند. بعد از آن با بازکردن چشمها و اعلام اسم کاتا با صدائي بلند حرکت ايبوکي را که هم جنبه نمايش و حالت رزم و قدرت نمايي در مقابل حريف دارد و هم جنبه قدرت گيري و تنفس کامل دارد را اجرا مي کنند.
2- پس از يکي دو ثانيه خيلي جدي و با همه قدرت شروع به اجراي کاتا ميکنند.هر دفاع و ضربه را بايستي با يک ضربآهنگ و سرعت مشخصي که ماهيت آن تکنيک را بيان ميکند اجرا کند.که هر تکنيک با تکنيک ديگر دراين مورد ممکن است تفاوت کند.
چرخش داچي ها بايستي کامل و به شکل واقعي آن اجرا شوند.داچي هرگز نبايد به صورت ناقص ونيمه انجام گيرد. استفاده صحيح ازحرکت باسن وپرتاب ضربات پا و دست به کمک کمر وباسن، اخم نداشتن در صورت و عدم تغيير عضلات يعني ميميک چهره .هيچ نوع هيجان يا تنس روحي را کاراته کانبايد با صورت خود القاء کند. در موارد مشخص شده کاتا فرياد کياي بايد به موقع ان اجرا شود. ريتم کاتا بايد متاوت باشد يعني در جايي حتمأ بايد سريع و تند حرکت کرد . در جايي ديگر با بستي آرام و متين بدون هيچ عجله اي به اجراي تکنيک پرداخت.
3-اجراي حرکت بازگشت به حالت اوليه در حالي که نگاه کاراتری و در جهت آخرين تکنيکش قرار دارد.پاها منتاسب با هم جمع گرديده در حالت موسوبي اداي احترام به روي فودو داچي مي ايستد.اکثر کاتاها از همان نقطه اي که شروع مي شوند در همان نقطه نيز تمام ميشوند . نکته ديگري که يادآوري ان لازم به نظر مي رسد و در بالا به ان تا حدي اشاره شده اين است که کاتارو در حين اجراي يک کاتا بايستي بتواند روحيه اعتماد به نفس، صلابت و استواري راازخود به نمايش بگذاريد. يعني همانگونه که گفته شد نبايد کاتارو چهره اش را در هم، عبوس و هيجان زده نشان دهد بلکه بايد صلابت،اعتماد به نفس،هماهنگي و دقت بسيار زيادي از مجموع حرکتها و نگاهش نمايان باشد .يعني بيننده بدون اينکه ذره اي خشونت و سبعت در کاتارومشاهده کند بايستي براحتي بتواند مفهوم عظمت و بزرگي را ازنماي کلي يک کاتابرگيرد.
ديگر اينکه لباس ( گي ) کاتارو بايد تمير و آراسته باشد.نماي ظاهري سر و صورتش مرتب باشد.راه رفتنش متين و متوازن باشد.
با ياد گرفتن کاراته شاگردان اين هنر، قدم در راهي مي گذارند که بزرگترين استادان اين راه را طي نموده اند. اگر کاراته با روح صحيح خود يعني با اعتماد و فروتني اجرا شودشاگردان اين هنر، معنايي را که در زبان کاتا نهفته است لمس خواهند کرد.