سابقه ي تاريخي يلدا و كريسمس
میتراییسم یا مهرپرستی یكی از آیین های مذهبی ایران قدیم بود و مهمترین جشن آن (یلدا) تولد مهر در اولین شب زمستان (درازترین شب سال) برگزار می شد . با برقراری آیین زرتشت گرچه در متون مذهبی از مهر به عنوان یكی از ایزدان (فرشتگان) یاد می شد ولی میتراییسم اهمیت خود را در ایران به عنوان یک مذهب مستقل از دست داد . بعدها طرفدارانش دوباره آن را در منطقه فریفته ی آسیای صغیر احیاء كردند .
متعاقب جهانگشایی های امپراطوری رم در سده ی اول قبل از میلاد این آیین توسط اسیران جنگی به رم رفت و به تدریج در آنجا ریشه دوانید و در سده ی نخستین بعد از میلاد گسترش یافت و علاوه بر برخی از امپراطوران ، طرفداران زیادی بین تجار و لشكریان پیدا كرد به طوری كه در آغاز سده ی چهارم بیش از 300 معبد میترایی «مهرابه» در ایتالیا وجود داشت و قاطبه ی مردم شب یلدا را جشن می گرفتند . در ضمن ، این آیین توسط لژیونرهای رومی به مناطق تحت نفوذ امپراطوری از جمله آلمان، اتریش و انگلستان انتقال یافت و مهرابه های متعددی در آن كشورها ساخته شد . بقایای یك مهرابه در سال 1954 هنگام بازسازی در زیر Walbrook House لندن كشف و پس از مدتی در كنار خیابان Queen Victoria Street بازسازی شد .
امپراطور كنستانتین اول - كه به نام پدر كلیسا مشهور است و سالها بعد پایتخت روم شرقی را بنا كرد و به نام خود قسطنطنیه نامید - در سال 312 ایتالیا و رم را تسخیر و به خاطر علاقه اش به دین مسیح در سال 313 فرمانی را در میلان برای آزادی و برابری مذاهب صادر كرد. سپس برای جلوگیری از نفوذ و شیوع آیین میترا و برپایی جشن یلدا در امپراطوری رم دستو ر داد كه چون مسیحیان نیز حضرت عیسی را مظهر نور می دانند یلدا را به عنوان روز تولد مسیح جشن بگیرند . این موضوع را مسیحیان متعصب نپذیرفتند زیرا آنها برپایی جشن تولد و به خصوص یلدا را جزء آیین كافران و مشركان Pagans می دانستند . از پیروان این گروه هنوز هم طرفداران بخشی از كلیسای ارتدكس و از جمله ارامنه كریسمس روز 25 دسامبر را جشن نمی گیرند . در ضمن روز مذهبی هفته از روز شنبه Sabbath كه یادآور آیین یهود بود به روز یكشنبه Sunday (مهرشید - روز مهر) تغییر داده شد و به این ترتیب آخرین رشته ای را هم كه بین دو مذهب مسیح و موسی وجود داشت از بین بردند .
مدتی بعد كه جشن كریسمس به اندازه ی كافی جا افتاد ، مسیحیت در امپراطوری رم به عنوان مذهب رسمی اعلام گردید . در سال 331 تمام اموال معابد میترایی را به نفع كلیسا مصادره كردند . حتی الامكان به جای معابد میترایی كلیسا ساخته شد و در جایی كه مهرابه ها زیرزمین بودند كلیسا بر بالای آن ها بنا شد . مهمترین نمونه ی این ابنیه كلیسای San Clemente رم است كه هنوز هم دایر و در زیر آن بقایای مهرابه و كلیسای اولیه ای هم كه روی آن ساخته شده بود قابل بازدید می باشد .
در سال 390 تمام مذاهب غیر از مسیحیت ممنوع شدند و عملاً به مسیحیان افراطی اختیار داده شد كه بقیه ی مهرابه ها را خراب كرده پیروان میترا را قتل عام كنند . این كار میترایی زدایی چنان با شدت و دقت انجام گرفت كه اكنون به عنوان نمونه ظاهراً حتی یک كتاب از مراسم و آیینهای این مذهب قدیمی باقی نمانده است .
منبع : چراغ های رابطه