زندگی نامه حکیم ابوالقاسم فردوسی
حکیم فردوسی بزرگ در روستای
باژ در نزدیکی توس در خراسان به سال 329 هجری به دنیا آمد. پدرش از دهقانان توس بود و از نظر مادی دارای ثروت و موقعیت قابل توجهی بود. از احوال او در عهد کودکی و جوانی اطلاع درستی در دست نیست ولی مشخص است که در جوانی با درآمدی که از املاک پدرش داشته به کسی محتاج نبوده است اما اندک اندک آن اموال را از دست داده و به تهیدستی گرفتار شده است. فردوسی از همان ابتدای کار که به کسب علم و دانش پرداخت، به خواندن داستان هم علاقمند شد و مخصوصا به تاریخ و آگاهی های مربوط به گذشته ایران عشق می ورزید. همین علاقه به ایران و تمدن کهن ایرانی بود که او را به فکر به نظم در آوردن متون باستانی و دینی ایرانیان به صورت شاهنامه انداخت، چنانکه از گفته خود او در شاهنامه بر می آید مدتها در جستجوی این کتاب بوده است و پس از یافتن نسکهای پهلوی و اوستایی و کتیبه های کهن ایرانی آنها را به صورت داستانهای شیرین و آموزنده شاهنامه در آورد و نزدیک به
سی سال از بهترین ایام زندگی خود را وقف این کار کرد.
در این باره می فرماید:
بسی رنـج بردم بدین سال سـی .................... عجم زنده کردم بدین پارسی
در سال 370 یا 371 هجری برابر با 980 میلادی زیر دید تیز و مستقیم جاسوس های بغداد و غزنین، تنظیم شاهنامه را آغاز می کند و به تجزیه و تحلیل نیروهای سیاسی بغداد و عناصر داخلی آنها می پردازد. فردوسی ضمن بیان مفاسد آنها، نه تنها با بغداد و غزنین، بلكه با عناصر داخلی آنها نیز می ستیزد. حداقل آرزوی او این بود كه تركیبی از اقتدار ساسانیان و ویژگیهای مثبت سامانیان را در ایران ببیند. در اوایل این کار هم خود فردوسی ثروت و دارایی قابل توجهی داشت و هم بعضی از بزرگان خراسان که به تاریخ باستان ایران علاقه داشتند او را یاری می کردند ولی به مرور زمان و پس از گذشت سالهایی، در حالی که فردوسی بیشتر شاهنامه را سروده بود دچار فقر و تنگدستی شد.
الا ای بــرآورده چــرخ بـلـنـد ............... چه داری به پیری مرا مستمند
چو بودم جوان برترم داشتی ............... بـه پـیـری مرا خـوار بگذاشتـی
به جای عنانم عصا داد سال............... پـراکنده شد مال و برگشت حال
سی سال بعد یعنی در سال 400 هجری برابر با 1010 میلادی پس از پایان خلق شاهنامه این اثر گرانبها به سلطان محمود غزنوی نشان داده می شود. به دلایل گوناگون و اختلاف دستگاه حكومتی با فردوسی باعث برگشتن فردوسی به توس و تبرستان شد. استاد بزرگ شعر فارسی در سال 411 (تاریخ وفاتش را بعضی 411 و برخی 416 هجری قمری نوشته اند ) هجری برابر با 1020 میلادی در زادگاه خود بدرود حیات گفت و او را در شهر توس، در باغی که متعلق به خودش بود به خاک سپردند. ولی یاد و خاطره اش برای همه دوران در قلب ایرانیان جاودان مانده است.
آرامگاه باشکوه حکیم فرزانه فردوسی در هزارمین سال ولادت وی به فرمان رضا شاه پهلوی پس از دعوت از بزرگ ترین خاورشناسان، شاهنامه شناسان و ایران شناسان جهان در داخل باغ خود فردوسی بنا گشت. برای ساخت این مجموعه زیبا از بزرگ ترین معاران ایران بهره برده شد، سرستونهای شهر پارسه ( تخت جمشید ) و نشان ملی فروهر زرتشت نیز از مهم ترین آثار این آرامگاه است، درون آن نیز با صحنه های سنگ تراشی شده از نبردهای ایرانیان مزین شده است.