كوارتزيت Quartzites
نوعي سنگ دگرگوني بسيار متراكم با درصد كوارتز بسيار زياد است كه بر اثر دگرگوني سنگهاي رسوبي پركوارتز مانند ماسه سنگها، كنگلومراهاي كوارتزدار، چرت و ... به وجود ميآيد. فشردگي زياد كانيهاي سازنده اين سنگ و وجود سيمان سيلسي بسيار محكم در بين ذرات سازندهي سنگ موجب ميشود كه در هنگام شكستن دانهها نيز بشكنند و لبههاي تيزي درسنگ ايجاد شود به دليل همين خاصيت در گذشتههاي دور قطعات تيز كوارتزيت به عنوان ابزاري براي دفاع و شكار مورد استفاده بشراوليه قرار ميگرفته است.
علاوه بر كوارتز كانيهاي ديگري چون ميكا، فلدسپات، گارنت و ... نيز ميتوانند در اين نوع سنگ وجود داشته باشند كه البته بستگي به مواد ناخالص موجود در سنگ مادر دارد. مثلاً اگر جنس سيمان سنگ رسوبي كه كوارتزيت از دگرگوني آن ايجاد شده است آهك باشد پس از دگرگوني، كانيهاي كلسيت و يا دولوميت در سنگ خواهند شد.
رنگ كوارتزيت به رنگ ماسهسنگ و يا سنگ مادر آن بستگي دارد و معمولا بين سفيد تا خاكستري متغير است. اين سنگ در دگرگوني مجاورتي و يا ناحيهاي بوجود آمده و گاه نيز ممكن است حاصل متاسوماتيت باشد. ( كوارتزيتهاي ناشي از دگرگوني ناحيهاي داراي تورق ميباشند)
در مجموعههاي دگرگوني واقع در شرق ماسوله - ساغند يزد - شاندر من - اسالم - مجموعهي چابدوني و به شور در يزد سنگهاي كوارتريتي قابل رؤيت هستند.
شيست Schiste
شيستها سنگهاي دگرگوني متورقي هستند كه كانيهاي آن با چشمغيرمسلح قابل تشخيصند و بنابراين درجهي دگرگوني آنها ازاسيليتها و فيليتها بيشتر است. وجود شيستوزيته و يا لينه آسيون از مشخصات اساسي اين سنگهاست. شيستها از فراوانترين سنگهاي دگرگوني به شمار ميروند و بر اساس فراواني نوع كانيهاي برتر محتوي آنها نامگذاري ميشوند ( مانند ميكا - شيست - كلريد شيست - گارنت شيست - تالك شيست و ..... )
شيستها ميتوانند از دگرگوني انواع متفاوت سنگها و رسوبات از جمله رسوبات رسي ، سنگهاي كربناته ، سنگهاي نيمه باز يك - باز يك و اولترابازيك در محيطهاي آبدار و خشك بوجود آيند.
برخي از شيستها در اثر فرايند متاسوماتيسم و تاثير محلولهاي هيدروترمال بر روي سنگهاي منيزيوم داراي چون بازالتها در حرارتهاي پايين شكل ميگيرند.
شيستها در دگرگونيهاي ناحيهاي ، تدفيني و هيدروترمال بوجود ميآيند.
نوعي از شيست به نام شيست آبي در اثر دگرگوني گريواكهها ، بازالتهاي زير دريايي و سنگهاي سري افيوليتي كه همگي با گودالهاي اقيانوسي در ارتباط هستند بوجود ميآيد. در اين نوع شيست حضور كانيهاي فشار بالا و چگال ، معرف شرايط و فشار زياد و حرارت كم حاكم بر محيط تشكيل آنهاست.
سرپانتينيت
در اثر دگرگوني سنگهاي اولترامافيك در دماهاي نسبتاً كم، سنگي به رنگهاي سبز، زرد و قهوهاي با سختي سه به نام سرپانتيت به وجود ميآيد كه اساساً از سرپانتين ساخته شده است.
بسياري از اين سنگها حاوي كانيهاي اليوني، هورنبلند، گارنت و ... هستند.
سنگهاي سرپانتينت اغلب داراي لكهها و خالهاي رنگي هستند و به صورت تودههاي متراكم و يا متورق ديده ميشوند.
اين سنگها به صورت رگه در مناطقي كه تحت تأثير دگرگوني، بخصوص دگرگونيهاي مجاورتي قرار گرفتهاند ديده ميشود.
برخي از انواع سرپانتينت كه درخشندگي و جلاي زيادي دارد در جواهرسازي مورد استفاده قرار ميگيرد. برخي از آنهابه عنوان سنگ تزئيني در ساختمانسازي بكار ميروند.