[SonBol]

زبان‌ کردی یکی از زبان‌های شاخه شمال باختری زبان‌های ایرانی است که در بخشهایی از خاورمیانه‌ و یا به طور دقیق تر در قسمت‌هایی از ایران، ترکیه‌، عراق و سوریه که‌ اصطلاحا به بخش‌هایی از آن سرزمین کردستان گفته‌ می‌شود به آن گفتگو می‌شود. جمعیتهای پراکنده کرد همچنین در جمهوری آذربایجان، ارمنستان و شمال خراسان یافت می‌شوند.
شاخه‌های اصلی زبان کردی عبارتند از سورانی و کرمانجی. گویش‌های کرمانشاهی، اورامانی و کلهری نیز با اینکه با دو گویش نامبرده هخ‌فهمی ندارند و گویشوران آنها همدیگر را متوجه نمی‌شوند از سوی بسیاری با نام زبان کردی نامیده شده‌اند.
زبان کردی سورانی در عراق زبان رسمی است در حالی که‌ در کشور سوریه ممنوع است. تا اوت ۲۰۰۲ در ترکیه‌ محدودیت‌های شدیدی بر آن (کردی کرمانجی) اعمال می‌شد گرچه هنوز در ترکیه بسیار محدود است . در ایران نیز در برخی رسانه‌ها امکان استفاده‌ از آن وجود دارد در حالی که‌ استفاده‌ از آن در نظام آموزشی دولتی هنوز صورت نپذیرفته است.
حدود پنجاه سال پیش، درباره یک متن قدیمی بحثی علمی در گرفت . درباره‎ متن مادی در مجله مدرسه مطالعات شرقی و افریقایی دانشگاه لندن (مجلد 22 س 1959) زبان شناس معروف پروفسور مكنزی نوشته است كه منظور از زبان مادی زبان كردی است.
بسیاری از پژوهشگران، از جمله ( تودور نولدکه ) خاورشناس بزرگ آلمانی، معتقدند که اگر روزی زبان مادی درست شناخته شود بدون شک خویشاوندی بسیار نزدیکی با زبان پارسی باستان خواهد داشت.
ولی تاکنون متاسفانه به علت عدم کاوش در مناطق غرب ایران از مادها حتی یک اثر مستند در دست نیست.

طبقه بندی


زبان کردی عضوی از شاخه شمال‌غربی زبان‌های ایرانی است که خود شاخه‌ای از زبان‌های هندوایرانی است و آن نیز به‌ نوبه‌ خود شاخه‌ای از زبان‌های هندواروپایی است.




گویش‌ها و لهجه‌ها
زبان‌ کردی‌ به سه گروه بخش می‌شود:
1 – گروه کرمانجی 2 – گروه زازا گوران 3 – گروه گویشهای جنوبی

الف ) گروه کرمانجی نیز خود به دو گویش عمده بخش می‌شود:
1 – گویش کرمانجی شمالی یا اصطلاحا همان کرمانجی 2 – گویشهای کرمانجی جنوبی یا اصطلاحا سورانی
ب ) گروه زازا گوران نیز به سه بخش بخش می‌شوند:
1 – اورامی 2 – گورانی 3 – زازا
ج ) گروه گویش‌های جنوبی نیز شامل کرمانشاهی- کلهری - کلیایی - پیروندی هستند.
در این میان در کتابها و روزنامه‌ها و مجله‌ها و نیز در پخش برنامه‌های رادیو و تلویزیونی از کرمانجی در مناطق شمالی و سورانی در مناطق جنوبی استفاده می‌شود.