تمامى این مطالب با نوعى استدلال عقلى ترتیب و تنظیم یافته است. برخلاف طب بعد از رنسانس که تمام بر آزمایش و تجربه
استوار است و از این جهت با طب قدیم اختلاف ماهوى دارد، گرچه در طب قدیم از تجربه و آزمایش هم استفاده مى شد و قاروره
همواره از ابزار کار پزشکان بود ولى آن چه را در کتاب هاى پزشکى قدیم دیده مى شود و روش کار را معلوم مى دارد، روش
استدلالى است. شیخ الرئیس بوعلى سینا در کتاب قانون خویش گوید:
طبیب باید فیلسوف باشد تا در تشخیص بیمارى دچار اشتباه نشود ، منظور وى از فیلسوف بودن همان آشنایى با استدلال هاى
عقلانى است، به نظر وى اگر ذهن طبیب با استدلال آموخته نباشد، چه بسا در امر تشخیص یا تجویز دارو براى بیمار دچار اشتباه
خواهد شد.
قبل از رنسانس مهم ترین کتاب طبى در دانشگاه هاى اروپا، قانون بوعلى سینا بود، لذا ترجمه هاى گوناگون از آن به زبان هاى
مختلف اروپایى مانند لاتین، انگلیسى، فرانسه، آلمانى، هلندى و... وجود دارد. حتى در بعضى از این زبان ها چند ترجمه مختلف از
قانون صورت گرفته است و این نشان از اهمیت کتاب قانون در آن سامان دارد. ولى بعد از تجدید حیات علمى فرهنگى غرب
یعنى همان رنسانس که از اساس با استدلال عقلى بر سر دشمنى در آمدند و فیلسوفانى چون رِنه دِکارت و فرانسیس بِیکِن انگلیسى
از اساس با استدلال هاى عقلانى با مخاصمه برخواستند و روش تجربى را در تمام علوم جایگزین روش عقلى کردند، لاجرم دانش
پزشکى که در راءس علوم قرار داشت، از حالات استدلالى خارج و روش تجربى جایگزین آن شد. در این میان مزاج هاى
چهارگانه و متفرعات آن اعتبار خود را از دست داد و دیگر غذایى سرد و گرم یا مزاج بلغمى و سودایى مفهوم نداشت. گرچه
جسته و گریخته بعضى از پزشکان و محققان اروپایى و حتى روسى بعدها از مزاج هاى اربعه در برخى مقالات و محافل دفاع
کردند، اما هنوز اعتبار از دست داده خود را بازنیافته اند.
|