نمایش پست تنها
  #2  
قدیمی 07-21-2010
behnam5555 آواتار ها
behnam5555 behnam5555 آنلاین نیست.
مدیر تاریخ و بخش فرهنگ و ادب کردی

 
تاریخ عضویت: Aug 2009
محل سکونت: مهاباد
نوشته ها: 19,499
سپاسها: : 3,172

3,713 سپاس در 2,008 نوشته ایشان در یکماه اخیر
behnam5555 به Yahoo ارسال پیام
پیش فرض

تاریخ و ادبیات کردی (2)



شاعران و نویسندگان کُرد (از قرن 3 تا 19 میلادی )


  • مانی (276-216)
آثار: ارژنگ که از قدیمیترین آثار به زبان کردی است.



شاهپوکان
  • نوشیروان نوشیروان(قرن چهارم)؛ که به شیطان بغداد معروف بوده است.
  • باسام کردی(قرن نهم)؛ اشعار وی به زبان کردی، لهجه گورانی می باشد.
  • بهلول ماهی(قرن دهم)؛ وی اهل همدان بوده است. پیر شاریار( " " )؛ مردم او را بسیار دوست داشتندو اشعارش سینه به سینه تا به امروز نقل شده است.
  • گیلانی (قرن دهم)؛ او از شاگردان پیر شاریار و به پیر شاریار دوم نیز مشهور بوده است.
  • بابا قیصر هورامی(قرن دهم)
  • بابا سرنج کلاتی( " ")
  • بابا گرچک هورامی ( " ")
  • دایه ته وریزی هورامی( " ")؛ اولین زن کرد شاعر.
  • فاطمه خانم
  • جلاله خانم هر سه نفر در زمان حکومت دیلمیان و در قرن دهم، می‌زیسته‌اند
  • شاخه‌وه‌شین;
  • خاتون مه‌یزرد
  • دایه خزان
  • بابا بزرگ
  • قاضی نبی
  • احمد جاف
  • کاله ریدا؛ 6 نفر فوق در قرن یازدهم و در زمان حکمرانی عیاران می‌زیسته‌اند و این سلسله به فرهنگ و ادب کردی اهمیت زیادی می‌دادند
  • علی ترموکی، قرن یازدهم؛ اولین کردی است که دستور زبان کردی را به لهجه کرمانحی نوشته است. هم اکنون این گرامر در دانشگاه روسیه موجود می باشد.
  • ابن وحشیه، قرن یازدهم. مهمترین کتاب او «درخشا ئاوی» نام دارد.
  • علی حریری، " " ، که قبلاً درباره وی مطلب نوشته شده است.
  • شیخ عدی، " " . وی اهل حکاری، از بانیان مکتب ایزدی و شخصیت اول ایزدیان می‌باشد.
  • 2 اثر ادبی دارد به نامهای جلوه و مصحف رش(سیاه). فلسفه او به زرتشتی نزدیک است. مصحف رش او برای ایزدیان کتاب مقدس می‌باشد.
  • محمود ابن آدم؛ قرن یازدهم. اشعاری به فارسی و کردی دارد.
  • مولانا خالد؛ قرن سیزدهم. اهل سلیمانیه بوده و در شام وفات کرده است. قصیده هایی به زبانهای کردی و فارسی دارد.
  • شیخ عیسی برزنجی؛ وی اهل سنندج بوده و در قرن چهاردهم می زیسته است.
  • پریشان دینوری؛ قرن چهاردهم. به زبان کردی، لهجه‌های هورامی، گورانی و لکی شعر سروده است.
  • ملای جزیری؛ قرن دوازده یا پانزدهم.
  • فقیه طیران؛ قرن دوازدهم.
  • ملای پریشان؛ قرن چهاردهم. به لهجه هورامی شعر سروده است.
  • ملای باته‌ای؛ قرن پانزدهم.
  • نرگس خانم.
  • سمان خانم. این چهار نفر در زمان اردلانی‌ها می‌زیسته‌اند.;
  • ولدخان گوران. اردلانی‌ها به زبان و ادبیات کردی بهای ویژه‌ای می‌دادند. ملا ابوبکر مصنف.
  • شیخ رمضان؛ قرن شانزدهم. اهل جزیر بوتان بوده است.
  • شرف‌خان بدلیسی؛ قرن شانزدهم. اولین مورخ کرد و اهل بدلیس بوده و کتاب مشهور وی به نام شرفنامه به زبان کردی در خصوص تاریخ کردستان است.
  • سلیم سلیمان؛ قرن شانزدهم. شاعر و خواننده بوده و داستان یوسف و زلیخا را به زبان کردی نگاسته است.
  • رضاخان؛ قرن هفدهم.
  • علی ترموخی؛ " ". دستور زبان کردی- عربی را نگاشته است. محمد کاندولایی؛ " ". به لهجه های گورانی، هورامی و لکی آثار او در دست است.
  • ابن الحج؛ قرن هفدهم. صاحب اثر «مهدی نامه»
  • احمد خانی؛ " " . قبلاً معرفی شده است.
  • مصطفی بصرانی؛ "". به لهجه هورامی شعر سروده است.
  • شرف خان؛ " " . قبلاً معرفی شده است.
  • اسماعیل بایزیدی؛ قرن هفدهم. قبلاً معرفی شده است.
  • سیاهپوش؛ قبلاً معرفی شده است.
  • آقا بیداری(آقایوک).
  • محمدقلی کوندالایی؛ آخر قرن هفدهم. به لهجه هورامی اشعاری دارد.
  • مکی؛ نام او در اشعار سیاهپوش آمده است.
  • شیخ بابشیر.
  • معروف نودهی.
  • ملا یحیا میسوری؛ وی فرهنگ کردی-عربی دارد.
  • ملا خلیل سرتی.
  • ملا یونس ارقتینی. او به علی ترموخی اجازه نامه ماموستایی داده است.
  • ملای ارواسی. کتابی در خصوص بیماری ها و نحوه درمان آنها نگاشته است. <
  • شیخ عبدالقادر گیلانی؛ گویا اهل مردین بوده است.
  • گانجی؛ اهل بدلیس.
  • محمد زنگان گامناکی کرکوکی؛ قرن هجدهم. آثار او با لهجه گورانی-هورامی و لکی است.
  • هانا قبادی؛ آثار او با لهجه گورانی-هورامی و لکی است.
  • سرهنگ الماس. قرن هجدهم. اشعار و آثاری به لهجه های گورانی، هورامی و لکی دارد.
  • میرزا شاقی دینوری؛ قرن هجدهم. آثار او با لهجه گورانی-هورامی و لکی است.
  • ملای ژابا؛ " " . کتاب ایشان توسط یک کردشناس روسی به چاپ رسیده است.
  • خانای قبادی؛ " ". آثار او به لهج هورامی است.
  • ولی دیوانه؛ " ". " " " " ".
  • مرادخان. " ". قبلاً معرفی شده است.
  • خارس بدلیسی. " ". " " " .
  • ">ودایی؛ قرن 18 و 19.به کردی و فارسی شعر سروده است.
  • میرزا شافی کلیایی. قرن 18.
  • احمدبگ کوماسی. " ". اشعار و آثاری به لهجه های گورانی، هورامی و لکی دارد.
  • صیاد هورامی؛ " " .
  • ماجین. " " .
  • بکربگ ارخی. " ".
  • منصور گرگاشی.
  • مینا.
  • احمدبیگ زنگنه. در زمان امارت بابان می زیسته است.
  • ملا محمود قوتاب. قرن 18.
  • ضیاءالدین مولانا خالد شهرزوری. قرن 18. صاحب اثر «عقیده نامه» کردی.
  • ملا خالد سیرتی. قرن 19. اثارش با لهجه کرمانجی است.
  • مستوره ماه شرف خاتون قادری زند. قرن 19. اشعاری با لهجه های گورانی و هورامی دارد.
  • پرتو بگ حکاری؛ قرن 19.
  • شیخ نورالدین برفکانی؛ " ". صاحب کتاب داستانی سلطان ابوبکر شبلی.
  • عبدالرحمن آختپی. قرن 19. صاحب کتاب روضه النعیم.
  • عبدالرحمن پاشا؛ " " .
  • نالی؛ " " . قبلاً معرفی شده است.
  • سالم. " " .
  • مصطفی بیگ صاحبقران؛ قرن 19.
  • مصطفی کردی؛ قرن 19. اولین کسی که با لهجه سورانی آثاری از او باقی مانده است. <
  • سیدا هورامی؛ " " .
  • احمد کور؛ " " . اشعاری با لهجه سورانی دارد.
  • عبدالرحمن سالم . " " . " " " ".
  • ملای ارواسی؛ " " . کتاب پزشکی او مشهور است.
  • ملای جباری؛ " " .
  • عبدالرحیم مولوی( مولوی کرد). " ".
  • وسمان اسماعیل؛ " " .
  • حاج قادر کویی.(1897-1817) قبلاً معرفی شده است.
  • شیخ رضا طالبانی؛ قرن 19.
  • پیرمرد؛ (1906-1837)
  • ملا معروف کوکه یی؛ قرن 19 و 20. اشعار او به لهجه سورانی است.
  • ملا صالح حریق؛ قرن 19 و 20. اشعار او به لهجه سورانی است.
  • عبدالله ادب؛ قرن 19 و 20. اشعار او به لهجه سورانی است.
  • عبدالرحیم وفایی؛ گ " . دیوان اشعارش به لهجه سورانی است.
  • طاهر بگ جاف. قرن 19 و 20. اشعار او به لهجه سورانی است.
  • نور علی کندولایی. قرن 19. اشعار او به لهجه هورامی است.
  • محمد ولی کرمانشاهی؛ " ". " " " ".
  • محمدعلی سایعول؛ " " . " " " ".
  • ملا احمد خاسی. " " . مولود نامه ایشان به لهجه زازاکی مشهور است.
  • عثمان افندی؛ قرن 19. به لهجه زازاکی شعر سروده.
  • سیقاژی؛ قرن 19.
  • ملا محمود بایزیدی؛ قرن 19.کتاب عادات کوران را به لهجه کرمانجی نگاشته و شرفنامه را به کردی ترجمه کرده است.
منبع : وبلاگ که سکه سور از آقای سروش به آدرس


keskesor.persianblog.ir


__________________
شاره که م , به ندی دلم , ئه ی باغی مه ن
ره وره وه ی ساوایه تیم , سابلاغی مه ن

دل به هیوات لیده دا , لانکی دلی
تو له وه رزی یادی مه ن دا , سه رچلی

خالید حسامی( هیدی )

ویرایش توسط ترنم : 03-06-2013 در ساعت 08:01 PM دلیل: تغییر ادرس
پاسخ با نقل قول
جای تبلیغات شما اینجا خالیست با ما تماس بگیرید