گاهى هاى مردم در مورد سرطان ها بسيار كم و نامناسب است. پژوهشى كه اخيراً از سوى انجمن سرطان امريكا منتشر شده است نشان مى دهد 70% مردم به غلط تصور مى كنند كه در ابتلا به سرطان، سابقه فاميلى مهمتر از سن است، در حالى كه سن مهم ترين عامل منفرد سرطان است. 38% مردم معتقد بوده اند كه سرطان نخستين عامل تهديد كننده آنان است در حالى كه پژوهش هاى علمى مهم ترين عامل مرگ و مير را بيمارى هاى قلبى معرفى مى كنند. 87% ادعا كرده اند كه در مورد سرطان به اندازه كافى اطلاعات دارند، در حالى كه بسيارى نمى دانستند كه براى بيماريابى سرطان از چه موقع و هر چند وقت يكبار بايد به پزشك مراجعه كنند. پس از 40 سالگى طبق يك برنامه منظم بايد براى معاينه و آزمايشات در مورد سرطان به پزشك مراجعه كرد.
از جمله ناآگاهى هاى ديگر آنكه 32 درصد افراد نمى دانستند كه مردان بيشتر از زنان در طول عمر خود در معرض ابتلا به سرطان هستند.
همه اينها لزوم اطلاع رسانى بيشتر به مردم در زمينه هاى بهداشتى را نشان مى دهد. از جمله بايد بدانند عدم مصرف سيگار و مشروبات الكلى، محدود كردن غذاهاى چرب، مصرف بيشتر ميوه و سبزيجات، ورزش منظم، حفظ وزن مناسب و دورى از آفتاب در پيشگيرى از سرطان مؤثرند.
سرطان
سرطان نوعي اختلال در سرعت تكثير و تمايز سلولي است كه مي تواند در هر بافتي از بدن و در هر سني رخ دهد و با حمله به بافت هاي سالم بدن موجب بيماري شديد و در نتيجه مرگ شود . سالانه در اثر ابتلا به انواع سرطانها افراد بسياري از بين مي روند اين بيماري پس از اختلالات قلبي عروقي دومين علت شايع مرگ و مير در جهان و ايران است .
از مهمترين عوامل موثر در ايجاد سرطان مي توان به موارد زير اشاره نمود كه در اين بين برخورداري از عادات غذايي خاص به طور روز افزوي به عنوان علت سرطان مطرح ميشود .
1 – عوامل فيزيكي
بخصوص اشعه ماوراي بنفش ( نور آفتاب ) و پرتوهاي يونيزه كننده ( تصوير برداري تشخيصي و انفجارات اتمي ) .
2 – عوامل شيميايي
موادي مثل آهن ، نيكل ، كروم ، آرسنيك ، هيدروكربورها ، آروماتيك ، قطران ، پنبه نسوز ، بعضي از رنگها ، حشره كش ها ، نگهدارنده هاي مواد غذايي مانند نيتريت ، بعضي از قارچها مثل آسپرژيلوس ، بعضي از داروها مثل Des ، سيگار و ذرات معلق موجود در هواي شهرهاي صنعتي و مدرن .
3 – عوامل ارثي
استعداد خانوادگي و آمادگي ژنتيكي بخصوص در ابتلا به سرطان هاي معده ، پستان ، روده بزرگ ، ريه و رحم موثرند . خطر سرطان بيشتر است مثل سندرم داون يا منگوليسم كه شانس ابتلا به سرطان خون در اينها بيشتر است .
4 – عوامل ويروسي
بخصوص سرطان هاي دهانه رحم ، حلق و بيني و نوعي از سرطان خون .
5 – سن فرد
در افراد مسن ، به علت اينكه هم سيستم ايمني ضعيف مي شود و هم به مرور زمان تغييراتي در هسته سلو لها حاصل مي شود ، شيوع سرطانها افزايش مي يابد . البته بعضي از سرطان ها فقط در سنين پايين بروز مي كند و برخي ديگر نيز فقط مختص سنين جواني هستند .
6 – منطقه جفرافيايي
ديده شده است كه بعضي از انواع سرطانها در يك منطقه جغرافيايي بيشتر ديده مي شوند ، به عنوان مثال سرطان مري در شمال ايران و سرطان معده در كشور ژاپن شايع تر است .
7 – نحوه تغذيه و وضعيت فرهنگي و اقتصادي
ازدواج در سنين پايين يكي از عوامل مهم در ايجاد سرطان دهانه رحم است . بر عكس سرطان پستان در افرادي ديده ميشود كه ازدواج و حاملگي در سنين بالا داشته اند . قابل ذكر است كه عمل شيردهي جنبه محافظتي در برابر سرطان پستان دارد . سرطان آلت تناسلي در مرداني كه ختنه نشده اند ديده مي شود . بيشتر سرطان ها با شيوع بالتري در مردان ، طبقات پايين اجتماع ، جوامع شهر وافراد مسن روي مي دهند .
تغذيه نامطلوب و نا مناسب در ايجاد سرطان هاي روده بزرگ مقعد و پستان نقش بسزايي دارد . سيگار كشيدن ، تغذيه بد و ورزش نكردن ، همه باعث ضعف سيستم ايمني مي شوند . يك زندگي پر از جنجال واسترس نيز همين اثر را دارد . اكثر افراد با اگاه شدن از ابتلا به سرطان دچار ترس زيادي مي شوند ، بطوري كه در اثر فلج احساسس و رواني حاصله ضعف ايمني آنها تشديد مي يابد . اميدوار بودن به زندگي و داشتن روحيه اي بالا حتي مي تواند يك بيماري بدون علاج را بهبود بخشد .
در جمعيت هايي كه ميزان سبزي ها و فيبر ( سلولز غيرقابل جذب ) در رژيم غذايي آنها كم است . ميزان بروز سرطان روده بزرگ افزايش مي يابد . شواهد نشان مي دهد كه احتمال بروز اين سرطان ها در بين افرادي كه از رژيم گياهي تبعيت مي كنند ، پايين تر است .
چربيها احتمالاً خطر سرطان روده بزرگ ، پستان و پروستات را افزايش مي دهند ، اما در اين بين ، رابطه سرطان پستان با رژيم هاي پرچرب محتمل تر است .
عده اي عقيده دارند كه برخي افزودنيهاي خوراكي ( مواد شيميايي خاص براي ايجاد رنگ و طعم غذاها ) سرطان زا هستند و عده اي ديگر اثر آنها را محافظتي مي دانند . مصرف غذاهاي دودزده مانند ماهي دودي كه حاوي بنزوپروپن مي باشد ، با بروز سرطان و برعكس كمبود كالري دريافتي از آن پيشگيري نمايد . چاقي ممكن است خطر بروز سرطان رحم را افزايش دهد و مصرف زياد مشروبات الكلي با پيدايش سرطانهاي دهان ، حلق ، حنجره و مري در ارتباط است . البته از آنجا كه افراد معتاد به مشروبات الكلي اغلب به مصرف دخانيا نيز عادت داشته و از كمبودهاي تغذيه اي و ويتامين ها برخوردارند ، نقش الكل در ايجاد سرطان را تقويت مي كنند . اعتقاد بر اين است كه الكل و كمبودهاي تغذيه اي ناشي از مصرف آن ، احتمال بروز سرطان را با افزايش سرطان زايي تنباكو بالا مي برد .
كمبود برخي از مواد غذايي نيز ممكن است احتمال بروز سرطان را . به عنوان مثال ، سرطانهاي روده بزرگ و پستان با كمبود ويتامينهاي A,b ( ريبوفلاوين ) و C در ارتباط مي باشند .
بعضي از غذاها ممكن است اثر محافظتي در برابر سرطان داشته باشد كه از جمله اينها مي توان به افزودنيهاي غذايي مثل هيدروكسي تولوئن بوتيله و هيدروكسي آنيزول بوتيله اشاره نمود . عده اي از محققين عقيده دارند كه ويتامين هاي A ,b,c در حقيقت اثرات ضد سرطاني دارند ، هر چند گزارشهاي منتشر شده در اين مورد ضد و نقيض هستند .
همچنين مشخص شده كه ميكرو ارگانيسم هاي لاكتو باسيلوس بوولگاريس و استروپتوكوكوس ترموفيلوس كه در ماست يافت مي شود ، تكثير سلولهاي توموري رامهار مي كنند .
مصرف ويتامين E فولات ها و شبه كاروتن ها ( وابسته هاي شيميايي ويتامين A ) نير توصيه شده است .
سرطان چيست ؟
سرطان يك بيماري است . اين بيماري وقتي ايجاد مي شود كه سلولهاي يك عضو يا بافتي از بدن به طور غير طبيعي رشد و تكثير پيدا كنند . اين سلولهاي غيرطبيعي معمولاً توده اي ايجاد مي كنند كه غده ناميده ميشود . اما گاهي هم اين سلولها بدون ايجاد رشد و تومور رشد و گسترش پيدا مي كنند ، بدين ترتيب كه از طريق گردش خون يا لنف به نقاط ديگر بدن تهاجم نموده و موجب پيشرفت بيماري مي شوند .
آيا همه تومورها بدخيم ( سرطاني ) هستند ؟
نه . تومورهايي كه فقط در يك نقطه از بدن ايجاد شده و به ديگر نقاط تهاجم نكنند ، سرطاني نيستند . اين تومورها خوش خيم ناميده مي شوند . اما آنها هم مي توانند به طور جدي ايجاد بيماري كنند . مثل وقتي كه در مغز يا ديگر سطوح بسته ي بدن ايجاد مي شوند . تومورهايي كه تمايل به تهاجم و خراب كردن سلولها و بافتهاي مجاور را داشته و به سرعت در تمام بدن گسترش پيدا مي كنند ، سرطاني هستند . اين تومورها بدخيم ناميده مي شوند .
آيا سرطان فقط يك بيماري است ؟
نه كله سرطان به بيش از 100 بيماري كه در آنها سلولها رشد و تكثير غيرطبيعي و خارج از كنترل دارند ، اطلاق مي شود . خيلي از سرطانها اگر زود تشخيص داده شده و تحت معالجه قرار گيرد . قابل درمان مي باشند .
لوسمي چيست ؟
لوسمي يك نوع سرطان خون است كه در آن گلبولهاي سفيد خون بسيار زياد مي شوند .
آيا بچه ها هم سرطان مي گيرند ؟
بله ، اما نه به اندازه ي بزرگسالان . لوسمي بيشترين سرطان را در بچه ها شامل مي شود . سرطان چهارمين علت مرگ در كودكان بعد از بيماريهاي نوزادي ، ناهنجاريهاي ارثي و تصادفات مي باشد .
آيا سرطان در زنان و مردان يك جور است ؟
بله ، به جز سرطان هايي كه در اندام هاي جنسي به وجود مي آيد . اما ميزان ابتلا به سرطان هاي مختلف در زنان و مردان ، ممكن است به يك اندازه نباشد .
آيا خانمهايي كه زايمان كرده اند كمتر از آنهايي كه بچه دار نشده اند ، به سرطان مبتلا مي شوند ؟
به نظر مي رسد كه در مواردي اين طور باشد . خانمهايي كه هرگز زايمان نكرده اند در ابتلا به سرطان سينه مستعدتر از خانمهاي بچه دار مي باشند . خانمهايي كه رابطه جنسي زيادي دارند . بيشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند .
سرطان با چه سرعتي پيشرفت مي كند ؟
اين فرق مي كند . انواع مختلف سرطانها رشد و گسترش متفاوتي دارند . حتي سرعت پيشرفت يك نوع بيماري از يك شخص تا شخص ديگر ، ممكن است متفاوت باشد .
سرطان چطو در نقاط ديگر بدن پخش ميشود ؟
گسترش سرطان در بدن كه متاستاز ناميده مي شود به صورت هاي زير اتفاق مي افتد :
1 – سلولهاي سرطاني از بافت يا عضو منشاء به بافتهاي مجاور حمله كرده و آنها را مبتلا مي كنند .
2 – سلولهاي سرطاني از طريق رگهاي لنفاوي به عقده هاي لنفي رسيده و از آنجا به نقاط مختلف بدن مي رسند .
3 – سلولهاي سرطاني وارد دستگاه گردش خون شده و در تمام بدن پخش مي شوند .
آيا سرطان در حال افزايش است ؟
درصد موارد جديد سرطان تشخيص داده شده در جهان ، در حال افزايش سالانه است . براي مثال بين سالهاي 1970 تا 1988 موارد ابتلا به سرطان به ميزان 2/1% در مردان و 3/0% در زنان افزايش سالانه داشته است . يک علت اين افزايش احتمالاٌ تغيير ميانگين عمر مردم است . بدين معتي كه مردم بيشتري امكان زندگي طولاني تري پيدا كرده اند ، بنابراين به سنيني كه سرطان شيوع بيشتري دارد ، مي رسند.
جالب است كه توجه شود در طول اين دوره 18 ساله ، سرطانهاي ريه ، ملانوما و سرطانهاي لنفاوي در زنان و مردان افزايش پيدا كرده است . درصد سرطان كولوركتال در مردان تغييري نداشته اما در سرطانهاي معده در ميان زنان و مردان و به مقدار كمي سرطان دهانه رحم دربين زنان كاهش مشاهده مي شود .
آيا ميزان مرگ در اثر سرطان در زنان ومردان متفاوت است ؟
بر طبق بررسي سال 1991 ، به نظر مي رسد مردان بيشتر از زنان به علت ابتلا به بيماري سرطان ، جان سپرده اند ، آمار به دست آمده به صورت زير مي باشد :
چگونه ميزان مرگ و مير ناشي از سرطان با علل ديگر مرگ مقايسه مي شود ؟
سرطان دومين عامل مرگ و مير در کشور های توسعه يافته بعد از بيماريهاي قلبي – عروقي مي باشد و در کشورهايی مانند کشور ما علت سوم يا چهارم است..
چه مقدار احتمال دارد كه من سرطان بگيرم ؟
با فرض اينكه روند شيوع سرطان در همين حد بماند حدود 35% احتمال دارد كه شما در طول زندگي تان به يكي از انواع سرطان مبتلا شويد . اين برآورد شامل سرطانهاي پوست نمي شود .
اگر شما زن هستيد ، حدود 10% خطر مبتلا شدن به سرطان سينه ، 6% خطر ابتلا به سرطان كولوكتال و بيش از 3% خطر ابتلا به سرطان ريه شما را تهديد مي كند . اگر مرد هستيد ، 8% خطر ابتلا به سرطان پروستات ، حدود 6% خطر ابتلا به سرطان كولوركتال و حدود 9% خطر ابتلا به سرطان ريه ( بخصوص اگر سيگار مي كشيد ) شما را تهديد مي كند .
عوامل ايجاد كننده و ممانعت كننده ي سرطان
چه چيزي موجب سرطان مي شود ؟
علل ايجاد بسياري از انواع سرطان هنوز نا شناخته است . اما تحقيقات به طور قوي اين فرض را تأئيد مي كنند كه حدود 80% از همه ي انواع سرطان ، بستگي به شيوه زندگي دارد . براي مثال عاداتي مانند سيگار كشيدن شما ، غذايي كه مي خوريد و مدت زماني كه در معرض نور خورشيد قرار مي گيريد ، هم همي توانند بسيار مهم باشند .
سرطانهايي كه به اين علل ايجاد مي شوند ، ممكن است با تغيير شيوه و عادات و انتخاب روش سالمتر زندگي ، كاهش پيدا كنند .
مواد شيميايي صنعتي مانند ، پنبه ي نسوز ، ميتل كلرايد و بنزن خطر ابتلا به بعضي از انواع سرطانها را افزايش مي دهند .
چه ارتباطي بين رژيم غذايي و سرطان وجود دارد ؟
رژيم غذايي شامل فيبرهاي گياهي ، سبزيجات و ميوه ها مي توانند خطر ايجاد بعضي از سرطانها را كاهش دهند . رژيم غذايي پرچربي ، الكل و سيگار ، غذاهاي كنسرو شده ، كه داراي نيتريت هستند ، و غذاهاي نمك سود به افزايش بعضي از انواع سرطان ها منتهي مي شوند .
تحقيقات نشان مي دهد كه افزايش سرطان سينه و كولوركتال به رژيم غذايي پرچربي مربوط است . چاقي در خانمها به خصوص در دوران بعد از يائسگي ، باعث افزايش ابتلا به سرطان آندومتر ( جسم رحم ) مي شود . ورود مقدار زيادي الكل به بدن همراه با سيگار ، خطر ابتلا به سرطانهاي دهان ، حلق ، ناي ، مري و مجاري فوقاني تنفسي را به مقدار زيادي افزايش مي دهد . سيگار ، مواد داراي نيتريت و غذاهاي نمك سود ، موجب افزايش خطر ابتلا به سرطان معده مي شوند .
از طرف ديگر، غذاهايي با مقدار زياد الياف گياهي مي توانند باعث محافظت بدن در مقابل سرطان كولوركتال ، معده و مري و در درجه ي بعد سرطانهاي ريه ، دهان ، حلق و مثانه باشند
|