اثر حاصلخیزی خاک در کشت زعفران و چگونگی حاصلخیزی2
عملیات به زراعی زعفران ( به طور خلاصه ) :
با توجه به اینکه اصلاح نبات زعفران از طرق به نژادی امکان پذیر نیست لذا برأی بازدهی بیشتر محصول و ارتقا کمی و کیفی ان باید به عوامل زیر متوصل شد : 1.زمین انتخاب شده برأی کاشت زعفران باید حاصلخیز بوده و غنی از مواد غذای و الی باشد . 2.پیازهای درشت و سالم عاری از هر گونه بیماری و الودگی برأی کشت مزرعه انتخاب شود . 3.ردیف کاری به جای کپه کاری نتیجه بهتری می دهد و عملیات ماشینی را در داخل مزرعه سهل و اسان می کند . 4.از پیاز های خشک کن و محافظت شده در شرایط خشک و خنک و تهویه شده استفاده شود . 5. در هنگام استراحت تابستانی گیاه زعفران از ابیاری ان خودداری شود . 6.در عمق کاشت پیاز ها دقت شود که در مناطق سرد سیر 15 ـ 20 سانتی متر و در مناطق معتدل 10 ـ 15 سانتیمتر کمتر نباشد . 7.حتی الامکان در موقع خواب تابستانه با علف های هرز مبارزه شود . 8.چون هر ساله پیازها به سطح خاک نزدیکتر می شوند افزودن لایه ای معادل 2 ـ 3 سانت متر از کود و خاک و خاکستر سبب حفاظت بیشتر پیازها از تنش های محیطی شده و در عین حال مواد مغذی بیشتری به گیاه می رسد . 9.به هنگام تهیه زمین از اضافه کردن کود های حیوانی به همراه کودهای شیمیایی لازم که قبلا به مقدار و زمان مصرف ان اشاره شده مایقه ای نشود . 10.پس از ابیاری سله شکنی زمین ضرورت کامل دارد تا گلها به اسانی بتوانند از خاک بیرون ایند منتهی باید دقت کرد که عمق سله شکنی طوری نباشد که به پیازهای زعفران اسیب برسد . 11.مبارزه با جوندگان به خصوص انواع موشها از اهمیت زیادی برخوردار است هرگونه سهل انگاری در این خصوص باعث از بین رفتن محصول و استقرار موشها در زمین می گردد . خرگوش و جوجه تیغی از جمله جانورانی هستند که از پیازهای زعفران تغذیه می کنند . 12.برداشت گل در ساعات اول روز ( 4 ـ 9 صبح ) موقعی که گلها به صورت غنچه باشند باید انجام گیرد . 13.در خشک کردن گلها باید دقت شود تا رنگ و عطر دلپذیرزعفران محفوظ بماند . 14.بهترین روش خشک کردن زعفران روش توسینگ یا خشک ردن اسپانیایی است که به وسیله هیتر و الک نسوز انجام می شود . 15. بالاخره زعفران باید در ظروف در بسته فلزی چوبی قلع دار یا شیشه ای در دار از نور و رطوبت و حرارت نگهداری شود .بخش سوم : چندی از راهای افزایش حاصلخیزی خاک :
نقش ازت در گیاهان و حاصلخیزی خاک :
ازت جز ساختمان کلروفیل بوده و در اثر کمبود ان گیاه به زردی می گراید که این زردی ابتدا از برگهای پایینی و مسن شروع می شود .کود اوره دارای 46 در صد ازت می باشد . از ترکیب امونیاک و گاز کربنیک به دست می اید و در صد ازت ان دو برابر ازت سولفات امنیوم می باشد . شبدر قادر به تثبیت ازت از طریق همزیستی با ریزو بیوم است . مصرف کود های ازتی جذب فسفر توسط گیاه را افزایش می دهند . کودهای ازتی به دلیل حلالیت زیاد از ابشوئی تلف شده بنابراین کودهای ازتی را هرچه نزدیکتر به زمان کاشت و زمانی مه نیاز گیاه به ازت زیاد است مصرف شود .معمولا کودهای ازته مقداری هنگام کاشت و مقداری به صورت سرک و پس از کاشت مصرف می شود . کود ازتی با افزایش میزان شاخ و برگ و تعرق و نازک کردن اپیدرم حساسیت گیاه به بیماری را افزایش می دهد . سولفات امونیوم دارای 21% ازت و 24 % گوگرد می باشد . کود ازتی که بعد از گل دادن به غلات داده می شود مقدار پروتئین دانه را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد و بدین ترتیب کیفیت نانوایی را بهبود می بخشد . بیشتر ازت خاک در مواد الی خاک وجود دارد که به تدریج تجزیه شده و به فرم معدنی در می اید . ازت به دو فرم NH4+ و انیونی NH3- از خاک به وسیله گیاهان جذب می شود . عامل محدود کننده تولیدات کشاورزی ی ـ ازت زیرا معمولا میزان ازت خاک کمتر از مقدار مورد نیاز گیاه برأی تولید حداکثر محصول می باشد . کمبود عنصر ازت میزان اسید امینه علوفه را کاهش می دهد . ازت عنصر اساسی برأی ساخت اسید امینه و پرو تئین است . ازت معدنی در خاک به صورت هاک ازت عنصری ، ازت نیتراتی ، ازت امونیاکی و ازت الی وجود دارد . تاثیر ازت در مقاومت گیاه به سرما ـ مقاومت گیاه را کاهش می دهد . زیرا باعث پر اب شدن سلولها و نازک شدن دیواره سلولی می شود . در مناطق پر باران و خاک سبک مصرف کود ازته در چند نوبت توصیه می شود چون به دلیل بارندگی زیاد و نفوذ پذیری زیاد خاک سبک احتمال شستشوی ازت در این شرایط زیاد است و باید ازت را در چند نوبت به خاک اضافه کرد .
تلفات ازت در خاک های کشاورزی :
با وجود اثرات مفید کودهای شیمیایی در افزایش تولید محصولات مختلف زراعی و باغی در صورتی که استفاده از کودها به همراه اگاهی و علم و چگونگی کاربرد انها نباشد نتیجه حاصله چندان مطلوب نخواهد بود . در زمانهای گذشته متخصصان و پژوهشگران علم گیاهی غالبا نمی توانستند که از مجموع کودهای ازته و ازت معدنی شده خاک فقط 50 % مخورد استفاده گیاه قرار می گیرد و ممکن است ازت به صورت گاز از خاک خارج و یا این که با اب ابیاری و باران از خاک خارج شود . منبع اصلی ازت برأی گیاهان مواد الی خاک می باشد که از باقیمانده حیوان و گیاهان قبلی حاصل شده و به طور طبیعی و یا در نتیجه عمل انسان به خاک داده شده است . معمولا کشت و کارهای صحیح و اصولی مقدار قابل توجهی از ازت را توسط گیاه از خاک خارج می شود با افزودن کودهای الی و باقیمانده گیاهی به خاک برگردانده می شود . اگر کود دامی تازه به صورت جامد یا مایع بلافاصله به داخل خاک برده شود نگرانی از بابت از دست رفتن ازت وجود نخواهد داشت . در حال حاضر توصیه جهت حفظ تعادل ازت خاک ان است که بقاای گیاهی ، کود حیوان و کود سبز به زمین داده شود تا هم ازت خاک متعادل شود و هم مواد الی خاک باعث بهبود خواص فیزیکی خاک شود . البته این توصیه ای عام نیست . به عنوان مثال زیر خاک کردن بقایای گیاهی در نواحی که بیماری و افتی غالب وجود داشته باشد توصیه نمی شود . حفاظت و افزایش بازده ازت موجود در خاک در درجه اول بستگی به حفاظت خاک از عوامل فرسایشی ، کم کردن تلفات به علت شستشو و ممانعت از تشکیل تکیبات ازتی فرار در خاک خواهد داشت . در ارتباط با فرسایش و جلوگیری از ان متاسفانه در کشور ما اقدامات موثری انجام نشده و پر شدن سدها ، جاری شدن سیل و پیشروی کویر و شنزارها معضلات و دشواری های فراوانی موجب شده است ، هر اینه در ایان جلوی صدمات فرسایش گرفته شود ، طبق براوردها زیان اقتصادی تلفات ازت نصف خواهد شد . در ایران میزان تلفات به خصوص در نواحی مرطوب شمال ایران قابل توجه می باشد . در نواحی که مقدار بارندگی در حدود یک متر و بیشتر است ازت خاک می تواند تا اعماق بیشتر از عمق نفوذ ریشه مهاجرت کند . در این نواحی که خاک در اواخر پاییز یخ زده نیست بیشترین تلفات ازت انجام می گیرد . زیرا باران فراوانی باریده و درجه حرارت أتقدر نیست که تعرق و تبخیر تاثیر زیادی در مجموع اب خاک داشته باشد . در این وضعیت می توان با داشتن پوشش گیاهی که کربن انها زیاد است ( به مانند خانواده غلات ) از ازت خاک قبل از شستشو استفاده کرد . در نواحی خشک تلفات ازت ناچیز است مگر در محصولاتی که ابیاری فراوانی نیاز دارند . برنج از جمله محصولاتی است که تلفات ازت در ان قابل توجه بوده و روش های کشت و کار برنج راهایی برأی تقلیل و کاهش تلفات ابشویی باق نمی گذارد . در نواحی خشک نیز قسمت اعظم تلفات ازت در فصل بارندگی و در غیبت و فقدان پوشش گیاهی صورت می گیرد .
تثبیت ازت به روش همیار :
مقدمه : کودهای بیولوژیک که با استفاده از میکرو ارگانیس های مفید خاک تولید می شوند در سالهای اخیر مورد توجه بیشتری قرا گرفته اند . مشکلات اقتصادی ناشی از افزایش رو به رشد بهای کودهای شیمیایی از یک سو و مسائل زیست محیطی مرتبط با مصرف غیر اصولی این کودها از قبیل ایجاد الو دگیهای محیطی . افت سطح حاصلخیزی خاک و کاهش کفیت محصولات از سوی دیگر ، موجبات این حسن توجه را فراهم اورده اند . تلاش برأی بهره گیری از سیستم هاک بیولوژیک تثبیت کننده ازت به عنوان مناسبترین جایگزین برأی کودهای ازتی ابعاد گسترده تری یافته و جلوه های روشنی از امکان تحقق ارمان دیرینه محققان بری استفاده از این پدیده مفید در کشت محصولات استراتژیک مانند انواع غلات ظاهر شده است . یکی از روشهای تولید کودهای بیولوژیک استفاده از باکتریهای همیار ( ASSOCIATIVE ) است . همیاری بین باکتریها و گیاهان که همیاری همزیستی ( SYMBIOSISASSOCIATIVE ) نیز نامیده میشود به معنی ارتباط متقابلا مفید بین باکتریها و گیاهان بد.ون تشکیل اندام همزیستی خاص می باشد . پتانسیل واقعی تثبیت ازت به این روش در حدی است که می تواند تا 50 درصد از ازت مورد نیاز گیاه را تامین نماید .
بقولات و تثبیت بیولوژیکی ازت : در فرایند تثبیت ازت ، یک رابطه همزیستی ، بین گیاه میزبان و باکتریهای ریزوبیوم در گرهکها برقرار می شود . در این همزیستی ، گیاه میزبان علاوه بر ان أه انرژی مورد نیاز باکتریها را به صورت کربن تثبیت شده تامین می نماید انرژی لازم جهت توسعه گرهکها را نیز فراهم نموده . باکتریها ی ریزوبیوم نیز به نوبه جود با واکنش تسریعی انزیمهای نیتروژنازی که تولید می نمایند را به امونیاک تبدیل نموده و امنیاک تولیدی پس از ازت اتمسفری تبدیل به اسیدهای امینه ، از راه اوندهای چوبی به بافتهای در حال رشد انتقال می یابد . در فرایند تثبیت ، به ازای هر مولکول ازتی که تثبیت می شود به جابجای شش الکترون نیاز است ، این نیاز موجب می شود که در شرایط ایده ال به ازای تثبیت هر مولکول ازت ، 20مولکول ATP به مصرف برسد به عبارت دیگر به ازای هر کیلو گرم ازتی که تثبیت می شود ، 4 کیلو گرم هیدرات کربن به مصرف می رسد . البته گرهکها در فرایند تثبیت ازت ،گاز هیدروژن نیز تولید می کنند که این به نوبه ی جود موجب کاهش کارایی فرایند انتقال الکترون می شود . اضافه شدن این مشکل به موازنه الکترونی فوق علاوه بر انرژی مورد نیاز جهت نگه داری باکتریها و گرهکها ، موجب می شود که به ازای تثبیت هر کیلو گرم ازت 8 تا 17 کیلو گرم هیدرات کربن به مصرف برسد . در نتیجه می توان چنین براورد نمود که 10 تا 40 در صد از کربنی أه طی فرایند فتوسنتز در بقولات تثبیت می شود ، صرف تثبیت ازت می شود .
کود اوره با پوشش گوگردی
کود اوره با پوشش گوگردی ( SCU ) به عنوان یک نوع کود اهسته رهش که دارای راندمان بالا و مزایای بسیار زیادی برأی خاک و گیاهان است ، در صنایع کشارزی کاربرد زیادی دارد . اخیرا در کشور ما نیز با توجه به راندمان پایین کود شیمیایی اوره اتلاف ان ، آلودگی شدید خاکها و منابع زیرزمینی آب به نیترات و نیتریت ، کاهش جذب عناصر ریزمغذی بدلیل بالابودن PH خاکها و … استفاده از این نوع کود نه تنها برای مزارع شالیزار که بطور کامل در آب غوطه ورند بلکه برای تمام اراضی کشاورزی توصیه شده است . زیرا صرف نظر از مزایای فوق گوگرد نیز به عنوان یک ماده حیاتی در ساختمان پروتئین ها ، به عنوان کاهنده PH خاکها و در نتیجه ایجاد شرایط جذب عنصر ریز مغذی خصوصا آهن و روی که مردم کشور ما در فقدان میزان آهن و روی رکورد دار می باشند، دارد . در کشور ما سالانه بیش از یک میلیون و ششصد هزار تن اوره جهت تامین نیاز ازت گیاهان در صنایع کشاورزی استفاده می شود.متاسفانه باتوجه به راندمان پایین آن( اتلاف بیش از پنجاه درصد ازت) ، کشاورزان مجبورند جهت تامین نیاز گیاهان مقادیر بیشتری کود استفاده نمایند. البته ازدست دادن این مقدار ازکود نه تنها باعث اتلاف هزینه های بسیار زیادی می شود بلکه بخاطر وجود بیوره و همچنین تشکیل نمکها و کمپلکسهای دیگر در خاک، کاهش راندمان خاک و آلودگی شدید آن ( سفت شدن خاکها) و آلودگی منابع زیر زمینی آب را نیز بدنبال دارد. از طرفی با توجه به نقش ارزشمند گوگرد در کشاورزی خصوصا در کشور ما که بیش از نود درصد از زمینهای کشاورزی آهکی و با pH بالا بوده و این مسئله با عث کاهش راندمان جذب عناصر ریز مغذی که از اهمیت بالایی در رشد و نمو گیاهان برخوردار می باشند ، استفاده از کودهای اوره با پوشش گوگردی از هر دو جهت باعث افزایش راندمان کشاورزی کشور خواهد شد. همچنین با توجه به فرآیند اوره با پوشش گوگردی با تغییر پارامتر های عملیاتی و شرایط فرآیندیو استفاده از سیلنت های مختلف، امکان تولید محصولات اوره با پوشش گوگردی با درصدهای مختلف گوگرد و سرعت انحلالهای متفاوت وجود دارد و همانطور که از نمودارهای ارائه شده مشخص است استفاده از اوره با پوشش گوگردی با حداقل کیفیت ( حداکثر سرعت انحلال هفت روزه) به مراتب مفیدتر و کاراتر از اوره ( با سرعت انحلال پنجاه ثانیه ای) می باشد.لذا بنظر اینجانب با توجه به تاکید وزارت محترم جهاد کشاورزی در خصوص کاربرد گسترده گوگرد ، استفاده از کود اوره با پوشش گوگردی با در صد پوشش های متفاوت ( سرعت انحلالهای متفاوت) به تنهایی و یا بصورت مخلوط با اوره جهت تامین بموقع ازت مورد نیاز گیاه در دوره رشد از کاربرد اوره مناسب تر خواهد بود. این مسئله اگر بصورت دقیق بررسی و براساس نوع کشت و نیاز های آن در طی دوره رشد( نیاز هر گیاه به عناصر مغذی متفاوت است)، شرایط آب و هوایی منطقه و آنالیز دقیق خاک اعمال گردد ، باعث افزایش چشمگیر راندمان محصولات کشاورزی ، بهبود کیفی خصوصیات خاک ، جلوگیری از آلودگی منابع آب و کاهش مصرف اوره می گردد و باتوجه به پرداخت یارانه جهت کود اوره از لحاظ اقتصادی کمک بزرگی به اقتصاد کشور خواهد شد.لذا لزوم ترویج و آشنایی کشاورزان با کود اوره با پوشش گوگردی و همچنین تعیین استاندارهای لازم جهت تولید و مصرف آن در سطحی وسیع در نقاط مختلف کشور و با توجه به نوع کشت ضروری بنظر می رسد.( پس استفاده از کود اوره با پوشش گوگردی برأی افزایش ازت ، و افزایش حاصلخیزی خاک می باشد . )