|
خوراکیها و تعریف از خود
زبان خوراکیها
دکتر غیاث الدین جزایرى اسم من ! بابا آدم است ریشه ام تصفیه کننده خون است . براى درمان نقرس و رماتیسم اثر فراوان دارم . بیماریهاى پوستى را شفا میدهم . اگر به دندان درد مبتلا شدید از من استفاده کنید. آنان که با چاقى مبارزه مى کنند هیچ داروئى را بهتر از من نخواهند جست . اثرى معجزه آسا براى فرو نشاندن دانه هاى مخملک و سرخک دارم . فارسى من گیاه بابا آدم است . اعراب به من راءس الجامه مى گویند، ولى در کتاب طبى قدیم از من به نامهاى آراقیطون ، ارقیطون که معرب آرگیتوم است یاد شده است . من همان گیاهى هستم که داراى برگهاى بزرگ و پهن بوده و به موجب یک افسانه قدیمى حضرت آدم و حوا پس از آنکه به زمین آمدند، از برگ من براى پوشاندن و ستر عورت خود استفاده کردند. میوه من به صورت فندقه است ، و داراى سه تا چهار سطح مشخص است . گلهاى من بدون واسطه دمبرگ روى نهنج مشترکى به تعداد سى تا پنجاه گل محصور در تارهاى ابریشمى است ، و رنگ آنها ارغوانى مى باشد. در بالاى میوه من که به رنگ خاکسترى یا حنایى است ، دسته اى از تارهاى ابریشمى کوتاه به رنگ سفید یا زرد دیده مى شود. من در اطراف تهران در نواحى البرز، راه چالوس و کوههاى هراز، ولى آباد، رودبار - زیر درختان زیتون ، تفرش و کوههاى خراسان و کرمان مى رویم ، در اروپا به علت مصرف زیادى که ریشه من در صنعت داروسازى پیدا کرده است ، مرا مى کارند، ولى در ایران خودرو هستم . ریشه من داراى اینولین - یک ماده رزینى و چند عامل داروئى - است . از ریشه خشک شده من متجاوز از پنجاه تا هفتاد در صد اینولین مى گیرند و بعلاوه داراى املاح کربنات دوپتاس و کربنات دو سود هستم . برگهاى من داراى اکسیدازهاى فعال و میوه من داراى هشت درصد روغنى است که زود خشک مى شود و براى نقاشى مناسب است . ریشه من تصفیه کننده خون ، پیشاب آور و معرق است و از قدیم براى درمان نقرس ، رماتیسم و امراض جلدى تجویز شده ، واخیرا براى معالجه سفلیس به کار برده مى شود. ریشه من براى درمان چاقى ، ورم عمومى بدن که در اثر خرابى کلیه و سنگ مثانه مى باشد مفید است براى بیماریهاى پوستى و جوش غرور جوانى نافع است . براى تبهاى دانه اى مانند سرخک و مخملک سبب آسان شدن بروز دانه ها مى گردد. مضمضه جوشانده بیخ من مسکن درد دندان است ، و لثه را محکم مى کند و جهت امراض دهان ، دندان و سینه مفید بوده ، و از خونریزى جلوگیرى مى کند. براى درد مفاصل ، عرق النساء و ترك پوست و زخم سر انگشتان که به علت شدت سرما به رسیده باشد سودمند است و همچنین براى سوختگى آتش و زخمهاى بیخ ناخن مفید است و روى هم رفته براى معالجه زخمهاى مزمن - اولسرزانو - التهابات مخاط دهان و گلو و آب آوردن انساج منافع شایان دارد. براى معالجه جرب و اگزماى خشک مى توان از ریشه تازه له شده یا جوشانده غلیظ آن استفاده کرد. مالیدن جوشانده غلیظ ریشه من برروى موى سر مقوى مو بوده ، و از ریزش آن جلوگیرى مى کند. مخصوصا اگر صد گرم آن را با صد گرم ریشه گزنه در نیم لیتر آب بجوشانند، ضماد ریشه من مسکن درد مفاصل و التهاب بواسیر است . ریشه من بهترین پادزهر مار و سایر حشرات گزنده است ، و براى این کار مى توان از ضماد له شده ریشه من استفاده کرد. نوشیدن جوشانده یا دمکرده برگ من براى پایین آوردن قند خون اثر فورى دارد. اثر ریشه و برگ تازه من در معالجات بهتر از خشک شده آنهاست . براى تصفیه خون معمولا سى گرم ریشه مرا با سى گرم ریشه شیرین بیان و سى گرم تاجریزى در یک لیتر آب به مدت بیست دقیقه جوشانده ، نصف آن را در روز به بیمار بدهید. در دامپزشکى از جوشانده پنجاه در هزار من براى معالجه جرب و ریزش مو و خارش بدن سگها استفاده مى کنند. براى معالجه سرفه گوسفندان ریشه مرا قطعه قطعه کرده وارد غذاى آنها مى نمایند. |
من هلیله هستم
فارسى من هلیله است ، اعراب آنرا معرب کرده اهلیج گویند. من داراى انواع و اقسام به نامهاى هلیله زرد، هلیله سیاه ، هلیله کابلى و هلیله چینى هستم . هلیله کابلى محصول هندوستان است و چون سابقا آن را از راه کابل به ایران آورده اند، به کابلى معروف شده است . میوه انواع ما موقعى که تازه است ، بیضى یا گلابى شکل است که پس از خشک شدن سخت و ناهموار مى گردد و داراى مواد صمغى ، تانن فراوان و مواد خلطآور و چند نوع قند است . در کتاب طب الائمه از قول حضرت رضا روایت کرده اند که روزى جمعى از پزشکان در محضر ایشان از خواص چندین دارو توصیف مى کردند، آنحضرت فرمودند که شما از این ادویه تعریف مى کنید، ولى نمى دانم چرا هلیله و رازیانه را فراموش کرده اید؟ هر کس در روز یک هلیله کابلى را در دهان گذاشته و بمکده ، موى سر او سیاه نشود... این خاصیت در انواع دیگر ما هلیله ها نیز موجود است ، انواع ما هلیله ها براى تقویت معده ، حافظه ، ذهن و حواس ظاهرى و باطنى مفید میباشند براى سردرد، مالیخولیا و رفع وسواس و امراض روحى سود فراوان داریم . استعمال ما در موقع داشتن تب چه از راه خوردن و چه از راه تنقیه جایز نیست . براى رفع نسیان دارویى موثرتر از هلیله کابلى نمى باشد. هلیله پرورده و مرباى هلیله مقوى کبد و حواس پنجگانه است ، و پاشیدن سوخته هلیله خون بواسیر را بند مى آورد، و براى تقویت دندان و لثه مجرب است . خوردن خیسانده و جوشانده من بهتر از جرم من است . سابقا مرا براى معالجه جذام هم تجویز مى کردند و با اینکه خوردن و تنقیه جوشانده مرا براى کسانى که تب دارند منع کرده اند، در مورد« مننژیت » سرسام افزودن آن را به تنقیه تجویز نموده اند. مقدار خوراك من دو مثقال و در جوشانده تا هفت مثقال است . |
اسم من گل سرخ است گل من مقوى روح ، نشاط آور، ضد عفونى کننده و مسهل خوبى است . چکاندن عصاره من در بینى ، سردرد را درمان مى کند. گلبرگهاى خشک شده من ، التیام دهنده زخم است . براى پایین آوردن تب مى توانید از من استفاده کنید. مسلولین ، مى توانند داروى درمان خویش را در گلبرگهاى من جستجو کنند. با اینکه اکثر گیاهان براى تولید مثل داراى گلى مخصوص هستند، و به زبان «« ورد الاحمر »» معذلک در فارسى و ادبیات وقتى صحبت از گل مى شود، مراد گل سرخ است که به عربى آن را گویند. من همان گل درختى خوشبویى هستم که در ادبیات فارسى همه جا مرا هم نشین خاریا بلبل دانسته و به «« رز »» فرنگى علت فراوانى انواع من در ایران ، این کشور با عظمت باستانى را کشور گل و بلبل لقب داده اند و با اینکه اسم من گل سرخ است معذالک گونه هاى مختلف من به رنگهاى گوناگون : سفید، زرد، صورتى ، تا سرخ آتشین دیده مى شود، ولى هر قدر گل من سرخ تر باشد، تانن آن بیشتر بوده ، و خواص دارویى آن بیشتر است . گل چاى که داراى گلهاى نارنجى رنگ پرپر است ، نوعى از من مى باشد که در اثر پیوند چند گونه به عمل آمده و وجه تسمیه آن به گل چاى ، به مناسبت شباهت رنگ آن با گل بوته چاى مى باشد. گل خار گونه اى از من است که رنگ گلبرگهاى آن سفید بوده و بوى آن چندان مطبوع نیست و به آن گلسفید هم مى گویند. گل دو آتشه گونه اى از من است که به نام گل دو روى و گل دو رنگ معروف است . گل رشتى یکى از گونه هاى من است که در چهار فصل سال گل مى دهد و گلهاى آن پرپر است و به آن گل همیشه بهار مى گویند، گل زرد یکى «« ورد الاصفر »» از گونه هاى من است که رنگ گلبرگهاى آن زرد بوده ، اصل آن ایرانى است و بوى خوشى ندارد. اعراب به آن گویند و مراد از زرد گل همین درخت گل است . گل سرخ فرنگى گلى است که از پیوند چند گونه گل سرخ به «« وردمنتن »» و عمل آمده و به آن گل سرخ پیوندى و گل سرخ حوحم مى گویند. گل سرخ صدپر گونه اى از من است که اصل آن ایرانى است و داراى گلهاى پرپر بوده و یکى از زیباترین گلهاى سرخ است و اعراب به آن گل کثیره الورق گویند. گل گلاب یکى از خوشبوترین انواع من بوده و به آن گل سرخ عطرى ، گل محمدى ، و گل سورى هم مى گویند. گل دنبه همان گل سرخ سفید نوشته اند، بر روى ساقه هاى من «« جل »» است ولى عده اى گل را معرب کرده «« ورد الاحمر وعاظ »» ایرانى است . عربى من دو نوع خار یکى خمیده و نسبتا بزرگ ونک تیز و یک نوع خار کوچک ظریف وجود دارد. قسمت مورد استفاده من غنچه هاى رسیده ناشکفته بدون کاسه گل آن است ، چیدن غنچه هاى گل من بایستى موقعى باشد که غنچه رسیده و در شرف باز شدن است . پس از چیدن ، گلبرگها را سوا کنید و در سایه خشک کنید و بعد آن را در شیشه سر بسته نگاهدارى نمایید و نگذارید حشرات در روى آنها رخنه کرده و تخم گذارى کنند. بهترین گل سرخ آن است که گلبرگ آن پس از خشک شدن کاملا قرمز بوده و طعم قابض ، بوى خوش آن و خاصیت ضد عفونى کننده ى آن است و به همین جهت براى مسلولین داروى ارزنده اى مى باشد. گلبرگهاى من براى درمان اسهالهاى مزمن ، رفع ترشحات زنانه ، اخلاط خونین و خونریزیهاى عادى تجویز مى شود... گل من مقوى روح ، نشاطآور، ضدعفونى کننده ، مسهل و مسکن صفرا و بلغم است و چون سى گرم گلبرگ تازه مرا بخورند، مسهل خوبى است ، و چنانچه گفته شد گلبرگهاى خشک شده قابض بوده و این خاصیت در غنچه هاى آن زیادتر است . چکاندن عصاره آب من در بینى در درمان درد سر و درد گوش موثر است . بوئیدن گل من مقوى قلب و دماغ بوده و خوردن آن جهت قلب و ریه و معده ، جگر، کلیه ، روده ها و رحم مفید بوده و مخصوصا براى درمان خونریزى سینه نافع است . خوردن شش گرم آن تب را پایین مى آورد و براى درمان تب ربع مفید است . پاشیدن گلبرگهاى خشک من روى زخم ، آنها را ضد عفونى کرده و التیام مى دهد. ضماد آن را جهت درمان زگیل و لکه هاى جلدى و روییدن گوشت تازه خارجى مى توان از جوشانده غلیظ من جهت مضمضه و غرغره و شستن زخمها استفاده کرد. براى شستشوى چشم بایستى ازجوشانده من درآب مقطراستفاده کرد.ضماد برگ درخت گسرخ جهت ورم نشیمنگاه مفید میباشد. |
گلنگبین - گلقند
از سرنوشت برگ گل تازه من با هم وزن آن عسل ، گلنگبین و با قند و با شکر گلقند به دست مى آید و چنانچه برگ گل کمتر و شکر زیادتر باشد، آن را گل شکرى نامیده اند، گلنگبین و گلقند هر دو مقوى دماغ و معده مى باشد. خوردن گلنگبین بعد از غذا جهت سرد مزاجان و پیران و اشخاص فالج و مبتلایان به درد مفاصل و نقرس و سنگ کلیه و سختى ادرار مفید است و مخصوصادر زمستان خوردن آن منافع بیشترى دارد، گلقند جهت اشخاص گرم مزاج و جوانان و جلوگیرى از وسواس جنونسودمند است . شیخ الرئیس ابوعلى سینا در کتاب قانون در قسمت سل مى نویسد: بانویى مبتلا به مرض سل بوده و من او را با خوردن گلقند معالجه نمودم و او مدتى آن را به مقدار زیاد بیش از آن مقدار که من دستور داده بودم مى خورد، تا بکلى شفا یافت . مقدار خوراك آن تا چهار مثقال است . بعدی گلاب |
گلاب
چون که گل رفت و گلستان شد خراب بوى گل را از چه جوییم ، از گلاب من آب مقطر گل گلاب مى باشم ، طبق مدارك موجود که از منابع اروپایى در دست است ، نخستین ملتى که مبتکر گرفتن گلاب بوده و اصولا قرع و انبیق را اختراع کرد و عمل تقطیر مایعات و اسانس کشى را معمول داشت ، ملت ایران است . حکماى قدیم یونان از صنعت گلابکشى و تقطیر مایعات اطلاعى نداشتند، و تنها از عصاره مایع گلبرگهاى گل سرخ و جوشانده آن در روغن استفاده مى نموند و چون سهم اعظم علوم شیمیایى امروز وابسته به تقطیر است ، به همین جهت ایرانیان سهم را به حق پدر شیمى لقب داده اند. من از تقطیر آبى که «« جابر بن حیان صوفى »» بزرگى در راه پیشرفت این علم دارند و گلبرگهاى گل سورى را در آن خیس کرده باشند به دست مى آیم . من با صفرا و بلغم هر دو مى جنگم ، من مقوى دماغ و دهانه معده هستم ، اگر مرا نیم گرم دم کرده بنوشید بهترین درمان براى خونریزى سینه و گلو هستم ، و سینه را نرم مى کنم . عوارض نزله را از بین مى برم و درد معده و روده و دل پیچه را معالجه مى نمایم ، نوشیدن سرد من آتش دل را از بین مى برد و بدن را تقویت مى کند. بوئیدن من براى تقویت قلب و رفع غشى و بیهوشى و تقویت دماغ و حواس باطنى سود فراوان دارد. براى معالجه اشخاص گرمازده بهترین راه خورانیدن گلاب همراه با یخ است ، بقدرى که تولید قى نموده صفرا را خارج نماید. نوشیدن و بوئیدن من مسکن درد سر مى باشد، مخصوصا سر دردى که در اثر استنشاق هواى کثیف و شنیدن جار و جنجال باشد، و به همین جهت مى توانیم بگوییم که مقصود خاقانى از این بیت از قصیده مداین : از ناله جغد الحق ، ماییم به درد سر از دیده گلابى کن درد سر ما بنشان آب گل که از آب و خاك درست مى شود، نیست بلکه مقصودش گلاب به ضم گاف مى باشد و شاعر دیگرى در مرزبان نامه چنین مى گوید: گل در میان کوزه بسى درد سر کشید تا بهر درد سر ما گلاب شد براى گل که از مخلوط آب و خاك به دست مى آید چنین خاصیتى ذکر نشده است ، و تنها بوئیدن کاهگل خشک که به آن آب زده باشند، براى به هوش آوردن مبتلایان به مرض غش و تقویت دل تجویز شده است . |
جلاب
جلاب با ضم جیم و تشدید لام ، یکى از شربت هاى قدیمى است که از ساخته هاى داروسازان سنتى ایران جهت تقویت قلب و درمان خفقان و توحش و مالیخولیا و امثال آنها ترتیب مى دادند و دستور ساختن آن چنین بود. یک من نبات سفید با شکر را گرفته ، با سه من گلاب روى آتشى ملایم مى جوشاندند و کف آن را مى گرفتند تا میزان آن به نصف برسد. بعد دو گرم زعفران را درکمى گلاب ساییده و در آن مى ریختند و بعد آن را در یک شیشه سر بسته ریخته نگاهدارى مى کردند و در موقع مصرف آن را با یکى از عرقهاى بیدمشک یا عرق کاسنى مخلوط کرده و در آن تخم شربتى ، یا تخم ریحان یا اسفرزه ریخته مى نوشیدند. |
عطر گل سرخ
همزمان با گرفتن گلاب در ایران قدیم ، گرفتن عطر آن نیز به روش قدیمى معمول گردید، ولى تهیه اسانس گل سرخ در اروپا در قرن پانزدهم شروع شد. - بوى این اسانس خیلى قوى است ولى پس از رقیق شدن مطبوع تر مى گردد - اسانس گل سرخ مصرف درمانى ندارد، ولى به علت داشتن بوى خوش در ساختن ترکیبات آرایشى مخلوط مى گردد. |
اسم من نسترن است
است . از رقت خون جلوگیرى مى کنم . ورمهاى کلیوى را -ث- قسمت گوشتدار و میوه سان من داراى مقدار زیادى ویتامین رفع مى کنم . خوردن تارهاى من کرم معده را دفع مى کند. اگر از جوشانده ریشه من استفاده کنید رفع کننده مرض هارى هستم . اثرى آرامبخش دارم . نسترن لولو بیضا دارد اندر مرسله ارغوان لعل بدخشان دارد اندر گوشوار فارسى من نسترن است ، به من نستر، نسترون و گاهى به غلط نسرین گویند. عربى من وردبرى است . به من گلاسکانه ، بنگل ، شجره العلیق ، آیت مورنى و گلبک هم مى گویند. من یکى از انواع بیابانى گل سرخ مى باشم که معمولا مرا پایه پیوند براى انواع گل سرخ قرار مى دهند. من انواع و اقسام رنگهاى سفید، زرد، قرمز پرپر و کم پر دارم . گلهاى من به صورت منفرد و مجتمع هر دو دیده مى شود، میوه من کوزه اى است که پس از خشک شدن سخت شدن مى شود، و رنگ آن قهوه اى یا سرخ مى گردد. بوى آن ضعیف و طعم آن کمى شیرین است . قسمت گوشتدار میوه من داراى ترشیهاى مختلف ، نظیر ترشى سیب و جوهر لیمو است . مقدارى قند، مقدارى تانن و به مقدار زیاد ویتامین ث دارد و به همین جهت ضد رقت خون ، قابض و پیشاب آور است و بیشتر براى معالجه اسهال مسلولین تجویز مى شود و براى مبتلایان به اخلاط خونى - ورم کلیه و دردهاى کلیوى که نتیجه سنگ باشد توصیه شده است . جوشانده میوه من به شرط آنکه بیشتر از ده دقیقه نجوشیده باشد، براى عوارض کمبود به کار مى رود، و با قسمتهاى گوشت دار میوه من کمپوت - مارمالاد و شیرینى درست مى کنند، تارهاى درون- ث-ویتامین کوزه گل من مانند تارهاى کل سرخ عطسه آور بوده و خوردن آنها دافع کرم معده است . بر روى شاخه هاى بعضى از انواع من بر اثر گزش حشره اى مخصوص ، برجستگیهایى پیدا مى شود. این برجستگیها مقوى بوده براى رفع عرق کردن مسلولین به کار مى رود و خوردن آنها باعث کم شدن آلبومین ادرار مى گردد. اثر آرامبخش نیز دارد. از جوشانده ریشه من سابقا براى معالجه مرض هارى استفاده مى شد، تارهاى گلبن من التیام دهنده جراحات است . اگر مقدارى براده آهن یا زاج سبز یا املاح دیگر آهن در پاى درخت من به عنوان کود بریزند، گلهاى من بیشتر و با دوام تر مى شوند و همچنین موقعى که انواع رز را روى پایه من پیوند مى زنند براى آنها ترکیبات آهن لازم است ، ولى گاهى در اثر دادن آهن ساقه هاى خود من هم رشد مى کنداینجا با باغبانان آن را که معمولا تیغ مى گویند مى چینند تا گل پیوندى را ضعیف ننمایم . |
نسرین
عده اى مرا نسترن خوشبو مى دانند، ولى حقیقت چیز دیگرى است . من از خانواده گل نرگس مى باشم ولى گل من شبیه گل سرخ و از آن کوچکتر مى باشد و بیشتر به رنگ سفید و مایل به زرد دیده مى شوند. گل من پرپر است ، عطر گل من فراتر از گل گلاب است و به همین جهت گلاب من بوئى ندارد. درختچه من هم شبیه درخت گل سرخ است ، ولى کوچکتر از آن مى باشد. من در جنگلها و نقاط مرطوب به حالت وحشى مى رویم ، و در مازندران فراوان مى باشم . طاقت من ، در برابر سرما زیاد است ، بطورى که در زمستان مى توانم زیر برف باقى بمانم ، و در عطرسازى نیز از من مى توان استفاده کرد. به من نرگس زرد، گل عنبرین ، گل مشکین و در اصفهان مشگینچه گویند. عربى من ورد الصین است . بوئیدن گل من مقوى قلب و دماغ است ، و براى زکام و آبریزش بینى بسیار نافع بوده و از ابتلا به نزله جلوگیرى مى کند، و دماغ را باز کرده و گاهى تولید عطسه مى نماید. اگر جوشانده گل مرا که در روغن جوشیده باشد در گوش بچکانید، چرك آن را از بین مى برم . و براى رفع صدا کردن گوش بسیار مفید مى باشم . و مالیدن گل من بر دندان لثه را محکم و درد آن را ساکت مى کند. خوردن پنج گرم من سینه را پاك مى کند و ورم لثه ، گلو و لوزتین را از بین مى برد. مقوى معده و کبد بوده ، و از ***که قوى جلوگیرى مى کنم و درمان خوبى طبیب عالى قدر «« محمد بن زکریاى رازى »» ، براى یرقان هستم . یک گرم و نیم گل من با شش گرم برگ من مسهل قوى است ایرانى مى نویسد که در خراسان دیدم گل نسترن را یک گرم و نیم تا پنج گرم مى دادند. مسهل و پیشاب آور خوبى بود، مرباى گل آن نیز مسهل خوبى است . ضماد گل نسرین مسقط دانه بواسیر و دافع ورم مفاصل است . ضماد گل من با حنا جهت تقویت مو و مالیدن آن در حمام بر بدن ، بدبوئى عرق را از بین برده و آن را خوشبو مى نماید. مالیدن گل من کک مک را از بین مى براى جلوگیرى از سفید شدن مو است همه «« انطاکى »» برد، و خوردن مرتب گل خشک شده من ، مانع سفید شدن مو است و روزه دو مثقال مرباى مرا بخورند. این مربا چناچه گفته شد مسهل است . |
گل رعنا زیبا
است . گل من کمى بدبوست و در، ورد الحماق ، فارسى من گل رعناست ، در شیراز به من گل قحبه مى گویند، عربى من دسته گلهاى بدبو قرار دارد. در کتب قدیم داروسازى ایران به نوع خوشبوى من هم اشاره شده است ، گل من مصرفى ندارد و آن زیاد است . خوردن 15 گرم در - ث- بیشتر از میوه من استفاده مى کنند که قوى تر از میوه گل سرخ است ، و ویتامین وسط گل من قرار دارند، خونریزى را بند مى آورد. در ایران انواع نسترن و نسرین زیاد است ، و بطور کلى گلبرگ تمام آنها و با آنها مربایى به نام گلقند مى سازند که طرز تهیه آن را در گل سرخ شرح خواهیم داد. ، به استثنا گل رعنا ،خوراکى است میوه همه آنها به شرحى که داده شد، قابل استفاده است و نباید آنها را دور ریخت . مخصوصا میوه نسترن وحشى که در اطراف تهران به آن تیغ مى گویند، و این همان شاخه هاى پر خار است که پایه پیوند گلهاى زینتى مى باشد. |
من راج هستم
فارسى من راج است ، ولى در اطراف رشت به من خج و خچ ، در آستارا هس ، در دیلمان خاس و خاش ، در شهسوار کنگه مى گویند. عربى من شرابه طیم و عود الخیر است میوه من به اندازه آلبالو و قرمز رنگ مى باشد و داراى سه تا پنج هسته است و طعم تندى دارد، از بافتهاى زیر پوست من پس از سائیدن نوعى چسب به دست مى آید که مانند سریش است . برگهاى من همیشه سبز بوده ، و خزان نمى کنم . گلهاى درشت من به صورت مجتمع سفید یا صورتى است . از مشخصات برگهاى من کمى قند، صمغ و کمى موم است . برگهاى من به علت ،« تانن » خاردار بودن و نک تیز آنهاست - برگ من داراى جوهر مازو داشتن جوهر مازو یک ماده دارویى پیشاب آور، ملین ، مقوى و تب بر است و در معالجه تب و لرز تجویز مى شود. میوه درخت من قى آور و مسهل است و چنانچه به وسیله اطفال بلع شود، خطرناك مى باشد. مقدار خوراك برگ من یک فنجان تا سه فنجان از دمکرده سى تا شصت در هزار است . گرد برگ خشک من به مقدار 4 تا 15 گرم بطور جوشانده یا محلول داده مى شود. بعدی راج اربو |
راج اربو
من نوعى راج هستم که در فارسى به من بارانک مى گویند. درخت من خاردار بوده ، داراى گلهاى سفید و قرمز است . میوه من قرمز رنگ ، کوچک و تلخ است . من داراى گونه هاى زیادى هستم که در سرتاسر جنگلهاى شمال و همچنین در اهر و ارسباران مى رویم و در طوالش به من میانز مى گویند. میوه درخت من داراى تانن ، مواد قندى و ترشیهاى مختلف است . از . آنتى دیزانترى T میوه من براى معالجه اسهال ساده و خونى استفاده مى کنند. فرنگیها به آن سوربیه ضد اسهال خونى گویند |
دیو آلبالو
در اطراف کرج به من دیو آلبالو و در قوشخانه سوختال گویند. من در اطراف کرج ، پس قلعه ، ارتفاعات البرز و ارسباران مى رویم . قسمت مورد استفاده من میوه من است که عده اى آن را آلبالوى وحشى مى دانند. میوه من ترش و کمى گس بوده ، و داراى تانن و ترشیهاى مختلف بوده ، ضد اسهال و ضد سرفه است . ایران مانند شیروان ، از گیاه من براى تیزابى کردن کشمش استفاده میکنند. گیاه من بارتفاع 30 تا 50 سانتیمتر و گاهى بیشتر است . من داراى ساقه اى بند بند، بى کرك ، سخت و چوبى نام دارد که پس از ترکیب با جوهر ، آنابازین ، میباشم . قسمت هاى هوائى گیاه من داراى چند عامل داروئى است مهمترین آنها گوگرد بصورت سولفات در آمده ، یکى از حشره کش هاى قوى میباشد و از همین جهت است که آنرا براى تیزابى کردن انگور و از بین بردن انگلهاى گیاهى بکار میبرند. در کشور روسیه و اتازونى از محلول 40 مواد عامله ى من بمنظور مبارزه با انگلهاى گیاهى استفاده می شود. ما از مطلعین شیروان و سایر شهرهائیکه از این گیاه جهت تیزابى کردن کشمکش استفاده می کنند، تقاضا داریم اسامى محلى این گیاه را براى ما بنویسند. |
آبنوس من درختى هستم ازتیره ى پروانه داران که در جزیره ى موریس ، هندوستان و ماداگاسکار، میرویم . چوب من سیاه سخت و قیمتى است ، و سنگینى آن بحدى است که زیر آب می رود. درخت من شبیه درخت عناب و به بزرگى درخت گردو است ، و میوه ى آن شبیه انگور زرد متمایل بسرخى شیرین و کمى گس بوده ، در اوایل پائیز میرسد. برگ درخت من مانند برگ صنوبر و از آن عریض تر است . تخم و گل درخت من شبیه حنا میباشد. چوب درخت من هنگام بریدن کمرنگ می باشد، ولى چون آنرا مدتى در آب بیاندازند سیاه و براق می گردد. چوب درخت من هنگام سوختن بوى خوش می دهد و این بهترین وسیله براى تشخیص نوع اصلى از انواع بدلى آن است . چنانچه چوب درخت مرا با آب بارهنگ سوده ببویند و قدرى از آنرا بر پیشانى براى درمان شب کورى بهترین دارو است ، و - آ، بمالند، خون دماغ را بند مى آورد. سرمه خاك اره نرم من بعلت داشتن ویتامین براى بسیارى از امراض چشم مانند ورم ملتحمه ، ناخنه ، چشم درد و آبریزش مفید بوده و مژه را تقویت میکند. پاشیدن خاك اره چوب من روى زخم خون را بند مى آورد، و باعث التیام جراحات میشود. براى درمان سوختگى بهتر آنست که ابتدا سفیده تخم مرغ بمالند، و بعد خاك اره ى مرا بپاشند تا از تاول زدن جلوگیرى کند. آبنس هاى بدلى |
انگور فرنگى : در گیلان به من گالش انگور و در مازندران دیو انگورى مى گویند، و با اینکه از قدیم در شمال ایران مخصوصا نور و کجور، رود سر، دره چالوس و نواحى البرز روئیده ام ، معذلک این روزها به من انگور فرنگى لقب داده اند، دلیل این امر آن است که ایرانیان مرا به صورت یک میوه حتى در مازندران که زیاد به عمل مى آیم نگاه نمى کنند، در صورتى که در بازارهاى اروپا همیشه مرا در ردیف سایر میوه ها مى گذارند. گلهاى درخت من نوش فراوان داشته ، زنبور عسل به آن رغبت فراوان دارد. میوه من که به صورت انگورى کوچک است ، طعمى میخوش دارد و داراى ویتامینهاى آ، ب و ث بوده ، و سرشار از آهن و املاح معدنى است . غوره میوه من ترشى فراوان دارد، و به همین جهت خوردن آن دندانها را کند مى کند و کمتر بطور خام مصرف مى شود، ولى رسیده میوه من شیرین است و خام مى توان آن را خورد. خوردن میوه من مسرت آور و ملین است ، مخصوصا نیم رس آن خاصیت نرم کننده بیشترى دارد، و پس از رسیدن نیز به علت داشتن مواد صمغى و دانه هاى ریز حرکات دودى روده ها را تقویت کرده ، و ضد یبوست مى باشد و خوردن آن بعد از غذا سبب تحلیل آن مى گردد. بهترین خاصیت قابل توجه من آن است که میوه من ضد اختناق کبد است و خوردن آن از جمع شدن خون در جگر جلوگیرى مى کند. زیاده روى در خوردن میوه من جایز نیست با میوه من مربا، شربت ، کمپوت و ژله درست مى کنند که خوردن آنها مفرح است . از میوه من مانند انگور مى توان سرکه درست کرد. میوه من ادرار را زیاد مى کند. براى مبتلایان به رماتیسم ، نقرس و امراض جلدى و آب آوردن انساج و سنگ کلیه مفید است . شربت من عطش راتسکین مى دهد، و ژله میوه من طعم خوشى دارد. دم کرده برگ درخت من به نسبت پنجاه گرم در لیتر، چنانچه دو فنجان در روز بنوشید، اسید اوریک را کم مى کند، ولى مبتلایان به زیادى اسید اوریک بهتر آن است که روزى پنج گرم برگ مرا در صد گرم آب دمکرده و ناشتا بنوشند. من انواع سیاه و قرمز نیز دارم ، ولى تاکنون در ایران دیده نشده است و به همین جهت اجازه معرفى به آنها داده نمى شود. |
کاکائو
در میوه ام به قدر کافى نشاسته موجود است . از مواد معدنى نیز بى بهره نیستم . انواع روغنهاى طبى را از من مى گیرند. روغن من براى ترکهاى پوستى و نیز ترك پاشنه پا اثر معجزه آسا دارد. از پوست دانه هاى من نوشابه اى بسیار مقوى مى توان ساخت . گرد میوه من بهترین فرآورده غذایى جهت تقویت قواى جسمانى است . اسم من کاکائو است ، اعراب به من لوزهندى گویند، زادگاه اولیه من آمریکاى مرکزى و مکزیک است ، ولى امروزه در اکثر نواحى مستعد براى پرورش من مى باشند، تاکنون نسبت به کشت من در ایران اقدام نشده است ، ارتفاع درخت من به ده متر مى رسد. میوه درخت من به اندازه خیار است که در آن 30 تا 40 دانه وجود دارد. براى استفاده من میوه را چیده مى گذارند بپوسد تا دانه ها از آن جدا گردند. دانه هاى من داراى پنجاه درصد روغن هستند که به نام کره کاکائو معروف است ، میوه من داراى هشت تا ده درصد نشاسته ، یازده تا هجده درصد مواد سفیده اى ، و دو تا سه درصد کافئین ، یک تا سه درصد تئوبرومین ، و چهار درصد مواد معدنى است و به همین جهت است که گرد میوه من یکى از مواد مقوى به حساب مى آید و با گرد میوه من و «« اوول »» شکلات و فرآورده هاى غذایى و دارویى مى سازند. کره دانه هاى من در صنعت داروسازى جهت ساختن شیاف روغنهاى طبى به کار مى رود، و براى معالجه ترك پوست مخصوصا ترك پاشنه پا روغنى مناسبتر از روغن من نیست ، از پوست دانه هاى من در صنعت داروسازى تئوبرومین استخراج مى کنند که یکى از داروهاى پیشاب آور است . از پوست دانه ها من نوشابه هاى مقوى مى سازند. |
آش انگور فارسى من آش انگور است به من خوشه سیاه و سیاه درخت هم مى گویند در کلاردشت به من خرزل در نور کجور کلى کک ، خطاب مى کنند. عربى من عوسج است ، نرپرن ، در گرگان اشنگور، در دیلمان شر، در خلخال الجاره گویند. در فرانسه مرا من درختچه اى هستم از خانواده عناب به اندازه درخت انار، پر از خار و به ارتفاع شش تا هشت متر، به همین جهت به من خار درخت هم گفته اند. شاخه هاى نامنظم و کج و معوج من که به طور متقابل قرار دارند بهترین وسیله تشخیص من هستند. برگهاى شاخه هاى جوان من دندانه دار با گلهاى کوچک زرد مایل به سبزى است ، میوه من به اندازه یک نخود که در داخل آن شیره اى به رنگ قرمزمایل به سبز یا مایل به بنفش همراه با دو تا چهار دانه دیده میشود.شیره درخت من کمى تلخ و بدبو است . شیره میوه من مسهلى است بسیار قوى ، که معمولا آن را با شربت قند مصرف مى کنند. براى به دست آوردن این شیره میوه هاى تازه را 3 تا 4 روز پس از چیدن مى گذارند تا تخمیر شود. بعد آن ها را له کرده از الک یا پارچه اى مى گذرانند تا کمى از مواد رنگى آن گرفته شود، و شیره اى به رنگ سبز مایل به بنفش در آید. مقدار خوراك این شیره پنج گرم بوده ، و در صنعت معروف بوده ، و مقدار خوراك آن ده تا پنجاه گرم در 24 ساعت «« نوپرن »» داروسازى شربتى از آن مى سازند و به نام شربت براى اشخاص بالغ است . مقدار خوراك این شربت براى اطفال دو گرم در ضرب در سن آنها است ، میوه من در جمیع احوال داراى خواص برگ من است که شرح آن داده خواهد شد. چکاندن آب برگ من در چشم هفت روز پى در پى جهت رفع سفیدك چشم خواه تازه باشد خواه کهنه مجرب است و چون میوه مرا بکوبند و آب آن را گرفته ، و صاف کرده و خشک نمایند و در موقع لزوم مقدار یک گرم آن را با سفیده تخم مرغ و شیر سوده در چشم بچکانند، جهت رفع سفیدى و درد چشم نافع است . مالیدن ضماد برگ من بر پیشانى از چشم درد جلوگیرى مى کند، و پرورده آن بهترین توتیاست و چون برگ مرا بجوشانند تا عصاره آن گرفته شود، بعد صاف نموده بجوشانند تا غلیظ گردد، جهت رفع لکه سفیدى چشم موثر است . جویدن برگ درخت من جهت جوشهاى دهان سودمند مى باشد. ضماد برگ تازه من جهت باد سرخ نافع است . خوردن عصاره برگ من جهت جرب و تسکین التهاب صفرا سود فراوان دارد. یکى از 7 مثقال آن را با یک لیتر / طرق معالجه جذام در طب سنتى ایران چنین بود که بیخه درخت مرا گرفته ، ریزریز کرده ، هر روز 5 آب مى جوشانید تا مقدار آن یک سوم شود، سپس صاف کرده مى نوشیدند، تا چهار پنج بار عمل کند و دفع سوداى سوخته نماید، معمولا دو روز پى در پى به بیمار جذامى قلیه گوشت با اسفناج مى دادند و روز سوم جوشانده فوق را مى نوشیدند و روز بعد به حمام مى رفت و از روز بعد دوباره این عمل را تکرار مى کردند. این جوشانده را جهت معالجه جرب و خارش مفید مى داند، پوست درخت و دانه هاى میوه من هم اثر ملین و - انطاکى- مسهلى دارند. معمولا خوراك دانه هاى میوه من چهار گرم است براى درمان یبوستهاى مزمن مى توان از جوشانده پوست ساقه هاى قدیمى من یک فنجان قبل از غذا نوشید. |
طبایع چهارگانه چار طبع مخالف سرکش روزگارى شوند با هم خوش گر یکى زین چهار شد غایب جان شیرین بر آید از قالب گفتیم که عناصر چهارگانه آب ، خاك ، هوا و آتش چهار قدرت سردى ترى گرمى و خشکى دارند و از ترکیب آنها نه گونه آمیزش پدید مى آید.اول آنکه گرمى بر سه قوت دیگر غلبه داشته باشد. دوم آنکه سردى غلبه کند. سوم آنکه خشکى غالب شود و چهارم آنکه ترى غلبه نماید. این چهار مورد را مزاج مفرد مى نامد. چهار کیفیت دیگر ممکن است به وجود آید که در آنها دو طبع بر دو طبع دیگر غلبه نمایند. مثل اینکه گرمى و خشکى قوى تر از سردى وترى شوند و یا برعکس سردى وترى بر گرمى وخشکى غالب گردند و یا گرمى و خشکى بر سردى و ترى چیره باشند و فیروزى از آن سردى و خشکى باشد. این چهار کیفیت یک مزاج معتدل هم داریم که نه مزاج مى شوند. « چهار مفرد و چهار مرکب » را مزاج مرکب مى نامند و غیر از این هشت مزاج حال که این نه مزاج را شناختید بد نیست مختصرى هم از اخلاط چهارگانه صحبت کنیم . انسان و حیوان قوت خلاقه نداشته و بایستى احتیاجات خود را از گیاهان بگیرد، همانگونه که گیاهان هم نمى توانند گاز کربن مورد نیز خود را بسازند و مجبورند از حاصل تنفس حیوانات بهره مند شوند. به عبارت دیگر ما قادر نیستیم نیروى لازم براى حرکات بدن خود را مستقیما از آفتاب دریافت داریم . این نیروى خورشیدى را باید گیاه گرفته و با جوهرهائى که از سه عنصر دیگر آب ، خاك و هوا مى گیرد ترکیب کرده به صورت غذا به ما تحویل دهد. |
اخلاط چهار گانه خوراکیها پس از تغیراتى که در جهاز هاضمه پیدا مى کنند، داخل کبد شده و در آنجا پخته شده به صفرا، خون ، بلغم و سودا تبدیل مى شوند. صفرا چون آفتاب طبعى گرم و خشک دارد. خون چون هوا گرم وتر است . بلغم مانند آب سرد وتر بوده و سودا مانند خاك سرد و خشک است . صحت و سلامت بدن ما به تعادل این چهار خلط بستگى دارد. این اخلاط به سهم خود انواع و اقسام داشته این اخلاط به سهم خود انواع و اقسام داشته و در هر بیمارى رنگ ، بو، مزه ، غلظت و خواص ظاهرى و باطنى آنها فرق مى کند. در غلبه صفرا، مزاج را صفراوى ، در غلبه خون ، دموى ، در غلبه سودا، سوداوى و در غلبه بلغم ، بلغمى گویند. گاه دو تاى اینها غالب و دو تاى دیگر مغلوب مى شوند و به این صورت چهار مزاج دیگر پیدا شده و با مزاج جمعا نه طبع پیدا مى گردد که ما شرح مفصل اینها و تطبیق آنها را با علوم جدید در جلدهاى دیگر زبان خوراکیها خواهیم نوشت . در اینجا همین قدر مى گوییم که داروسازان سنتى ایران از راه مطالعه در روى مزاجهاى گوناگون به اسرارى پى برده اند که علوم جدید تازه قسمتى از آنها را کشف کرده و مقادیر زیادى از آنها هنوز در پرده ابهام است . چنانچه به همت خوانندگان و محققین ایرانى این مباحث مورد آزمایش قرار گیرد، اسرار زیادى کشف شده و اهمیت تجارب نیاکان ما آشکار خواهد شد. ما در اینجا اشاره اى به عوامل انتقال وراثت و نر و ماده شدن جنین مى نماییم . |
عوامل انتقال وراثت این موضوع که چرا بچه آدم ، انسان و بچه حیوانات مانند آنها مى شود، اینکه چرا هر بچه اى بعضى از صفات و حتى از امراض را از پدر و مادر خود به ارث مى برد، موضوع تازه اى نیست . بلکه از قدیم الایام مورد بحث فلاسفه و دانشمندان بوده و آنها درصدد پیدا کردن عوامل انتقال وراثت بوده اند. پزشکان و داروسازان سنتى ایران عقیده داشتند که در منى گوهر هوائى و گوهر آتشى بیشتر از گوهر آبى و خاکى است . و در تخمک گوهر آبى و خاکى بیشتر و بیشتر و گوهر هوائى و آتشى کمتر است . و چون آتش و هوا به مزاج خود گرم و آب و خاك سرد مى باشند، گرمى قویتر از سردى است . بنابراین گوهر گرمى هم قویتر از گوهر سردى بوده و در نتیجه نطفه مرد قویتر از تخمک زن مى باشد.از آنجایى که هر ضعیفى تابع قوى است ، بنابراین هر نوزادى از پدر بیشتر از مادر صفات او را به ارث مى برد مگر آنکه در مزاج زن و مرد تغییر حاصل شده باشد. |
نرو و ماده شدن جنین
در مورد نر و ماده شدن جنین هم همین عقیده را داشتند. اگر نطفه قویتر از تخمک و مزاح منى گرم و خشک و مزاح رحم سرد و تر باشد، جنین پسر مى شود. و چون اندك تغییرى کند یعنى قوت منى کاهش پیدا کند و یا مزاج رحم کمى گرم گردد نوزاد آنها دختر خواهد شد |
کشفیات جدید و عقیده پیشینیان
در زیست شناسى جدید هم عقیده دارند که اگر تعداد ژنهاى کروموزن که در نطفه است بیشتر باشد، پسرزا و اگر کمتر باشد دخترزا مى شود. و همچنین ثابت شده است که اگر ترشحات رحم هنگام لقاح قلیایى باشد، کروموزنهاى ماده زا از بین رفته و ابتکار عمل در دست نرزاها خواهد افتاد و چنانچه ترشح شود نرزاها از بین رفته ، ماده زا باقى مى مانند و نوزاد دختر مى شود. حال اگر خوب توجه کنیم مى توانیم بگوییم که این عقیده یکى بوده و فقط به دو صورت بیان شده است . و در حقیقت بین عقاید قدیم و جدید فرقى نیست . اگر نطفه ژن بیشتر داشته باشد، قویتر است و جنین پسر مى شود. اگر مزاج رحم سردوتر باشد و به عبارت جدیدقلیایى باشد باز هم فرزند آنها پسر مى شود.چون مزاج رحم برگردد و کمى گرم گردد،به عبارت جدید ترش شود،فرزند آنها دختر خواهد بود. |
رجحان طب سنتى
عقاید پزشکان و داروسازان سنتى ایران در مورد پسر شدن یا دختر شدن نوزاد را مى توان در یک جمله خلاصه کرد. اگر مزاج پدر گرم و مزاج مادر سرد باشد، فرزند آنها پسر مى شوند. چنانچه مزاج آنها برگردد فرزند آنها دختر خواهد شد. این عقیده اى است که هزار سال پیش در کتب خطى سنتى ایران نوشته شده و تازه زیست شناسان جدید پس از بیان هزاران فرضیه دیگر که غلط درآمد، به آن رسیده اند و آن را با زبانى علمیتر بیان مى نمایند. اینجا است که ما عقیده داریم که نبایستى عقاید دانشمندان سنتى ایران را سرسرى گرفت ، بلکه باید کوشید به حقایق آنها پى برده و فرضیه هاى علمى آنها را با فرضیه هاى علمى جدید منطبق کرد. رجحان طب سنتى در اینجا در این است که عقاید آنها از هزار سال پیش تا کنون تغییرى نکرده و دانشمندان غربى در این مدت ده ها فرضیه غلط داده اند، تا امروز به همان نتیجه اى رسیده اند که دانشمندان سنتى ایران هزار سال پیش داشته اند. وقتى ما یک سلول یا نطفه را در زیر میکروسکوب هاى بسیار قوى چندین برابر بزرگ کنیم در اطراف هسته ى آن تعدادى رگه که در آنها دانه هاى بسیار ریزى وجود دارد مى زیستیم . این رگه ها را امروزه کرموزن و دانه ها را عامل را که عامل انتقال وراثت هستند ژن گویند. تعداد این رگه ها در نطفه انسان 48 عدد است داروسازان سنتى ایران بدون داشتن میکروسکوب عامل انتقال وراثت را عرق و عقده داشتند که تعداد « دس بمعنى مثل ، مانند و دساس همانندساز است » الدساس بمعنى رگه هاى همانند ساز مى دانستند رگه هاى همانند ساز در ساختمان جنین 99 عدد است . |
| اکنون ساعت 03:56 AM برپایه ساعت جهانی (GMT - گرینویچ) +3.5 می باشد. |
Powered by vBulletin® Version 3.8.4 Copyright , Jelsoft Enterprices مدیریت توسط کورش نعلینی
استفاده از مطالب پی سی سیتی بدون ذکر منبع هم پیگرد قانونی ندارد!! (این دیگه به انصاف خودتونه !!)
(اگر مطلبی از شما در سایت ما بدون ذکر نامتان استفاده شده مارا خبر کنید تا آنرا اصلاح کنیم)